نوروز با هفت سین و سمنک و گل سرخ مزار
بازی‌های مخصوص مانند «بز کشی» و کُشتی از جمله دیگر آیین‌های نوروزی در بلخ است. این دو ورزش طرف‌داران خاص خود را دارد و ورزشکاران بسیاری از دیگر ولایت‌ها برای شرکت در این دو ورزش سنتی به بلخ می‌آیند.
نوروز در افغانستان و به خصوص در بلخ قدامتی نزدیک به شش هزار سال دارد و مردم، همه ساله روز اول سال جدید را به پیشواز رویش دوباره طبیعت رفته و طی مراسم خاصی این روز را جشن می‌گیرند. رسم و آیین نوروزی هرچند در تمام افغانستان یک‌سان است، اما شهر مزار شریف این جشن را به صورت هرچه باشکوه‌تر برگزار می‌کند. در مزار شریف، شهری که در روزهای نوروز میزبان مهمانان داخلی و خارجی و شاهد بزرگترین جشن نوروز در افغانستان است، مردم با بالا کردن «جهنده سخی» نوروز را جشن می‌گیرند. رسم و آیین‌های مختلف در نوروز، این جشن را باشکوه‌تر می‌کند که سفره هفت‌میوه و هفت‌سین، سمنک، خرید لباس نو و نوروزی و ورزش‌های سنتی از جمله این رسم و آیین‌ها است.
هفت میوه و هفت‌سین
آماده کردن سفره هفت‌سین و هفت‌میوه از رسم‌های بسیار قدیمی در نوروز است. هفت‌میوه ترکیبی از هفت نوع میوه خشک است که «مغز بادام، چهار مغز، کشمش، زردآلو، سنجد و پسته» جز این خشکبارها هستند. بلخی‌ها چند روز قبل از جشن نوروز این خشکبارها را به صورت مخلوط در آب قرار می‌دهند تا برای روز نوروز برای پذیرایی از مهمانان‌شان از آن استفاده کنند. در همین‌حال، سفره هفت‌سین نیز در نوروز جایگاه خاص خودش را دارد. مردم در این روز سفره‌ای را پهن می‌کنند که محتوای آن همه با حرف «س» شروع می‌شود، همانند: «سیب»، «سنجد»، «سبزی»، «سمارق»، «سرکه»، «سمنک» و «سیر». سفره هفت‌میوه و هفت‌سین که در کنار آن شیرینی نیز قرار گرفته از جمله رسم‌هایی است که طرف‌داران زیادی دارد.
سمنک
تهیه سمنک اما میان زنان بلخی بسیار پرطرف‌‍دار است و کودکان نیز عاشق آن هستند. سمنک نوعی غذای مخصوص است که از آرد گندم، جوانه گندم، روغن و آب تهیه می‌شود و زنان به صورت گروهی به پختن آن می‌پردازند. سمنک‌پزی رسمی بسیار قدیمی است و زنان از اواخر عصر تا صبح روز بعد مشغول پختن آن هستند. در گذشته زنان به صورت دسته‌جمعی با خواندن اشعار قدیمی شروع به پختن سمنک می‌کردند که بیت زیر از جمله مشهورترین این شعرهاست:
«سمنک در جوش، ما کفچه زنیم، دیگران در خواب، ما دفچه زنیم!»
خرید لباس نو و نوروزی
خرید لباس نو از دیگر رسم‌های نوروز است. مردم بر این باورند؛ همانگونه که طبیعت لباس نو بر تن کرده است آن‌ها نیز با پوشیدن لباس نو به بزرگ‌داشت از این روز یعنی نوروز می‌روند. خرید لباس اما برای نامزداران حکایت جدایی دارد که به نام «نوروزی» مشهور است. خانواده پسر در این روز برای نامزد پسرشان در کنار خرید لباس و جواهرات ماهی، جلبی و شیرینی می‌برند و از این طریق سال نو را برای خانواده دختر (عروس) تبریک می‌گویند.
ورزش‌های سنتی
بازی‌های مخصوص مانند «بز کشی» و کُشتی از جمله دیگر آیین‌های نوروزی در بلخ است. این دو ورزش طرف‌داران خاص خود را دارد و ورزشکاران بسیاری از دیگر ولایت‌ها برای شرکت در این دو ورزش سنتی به بلخ می‌آیند. این ورزش در میان بازرگانان نیز محبوبیت خاصی دارد و آن‌ها با حضور در محل برگزاری این دو ورزش اعلام می‌کنند که به برندگان جایزه خواهند داد. هنرمندان محلی نیز در این دو مراسم جایگاه ویژه‌ای دارند و با خواندن بیت‌های محلی ورزشکاران را تشویق می‌کنند.
جشن گل سرخ (میله گل سرخ)
یکی از محبوب‌ترین آیین‌ها در نوروز، «جشن گل سرخ یا میله گل سرخ» است. مردم تا ۴۰ روز سال نو به به مناسبت روییدن گل‌های سرخ به دشت‌های شادیان و دیگر جاهای دیدنی در ولایت بلخ می‌روند. همانطور که گفته شد این جشن تا روز ۴۰ سال نو به اجرا گذاشته می‌شود و شهروندان بلخی با خانواده و مهمانان شان به دیدن گل‌های سرخ شهر مزار شریف که بسیار محبوب و مشهور است می‌روند.
رفتن به زیارتگاه‌ها، دید و بازدید اقوام، خانه تکانی و غذای مخصوص شب نوروز از جمله دیگر رسم‌ها و آیین‌های نوروزی است. کفترهای سفید روضه مبارک که جشن نوروز با برافراشتن جهنده حضرت علی (ع) در آن برگزار می‌شود، محبوبیت خاص خود را دارد. مهمانانی که از دیگر ولایت‌های افغانستان به بلخ می‌آیند در برنامه بازدیدشان حتماً جایی برای دیدن و عکس یادگاری گرفتن با کفترهای سفید روضه مبارک وجود دارد.
مهدی سرباز – خبرگزای دید- مزارشریف
