دهلیز چین ـ پاکستان ـ افغانستان ـ ایران، مسیر جدید تجارت و همکاری منطقهای
خبرگزاری دید: دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان (CPEC) با مسیر خود از کاشغر تا گوادر و سپس به چابهار و کابل، یک پروژه راهبردی با پیامدهای اقتصادی و جیوپولیتیکی گسترده است. هدف آن اتصال چین به دریای عرب و فراتر از آن است که میتواند به توسعه و تجارت منطقهای کمک شایانی کند. CPEC بخش کلیدی ابتکار «کمربند و جاده» چین به شمار میرود که قصد دارد جنوب، مرکز و غرب آسیا را به هم متصل کند.
پیشبینی میشود این دهلیز اقتصاد پاکستان را از طریق توسعه زیرساختها، ایجاد فرصتهای شغلی و افزایش تجارت تقویت کند. بندر آبعمیق گوادر در ایالت بلوچستان، بخش محوری این پروژه است که دسترسی چین به اقیانوس هند را فراهم کرده و مسیرهای تجاری به خاورمیانه و آفریقا را کوتاهتر میسازد.
سیپک CPEC اهمیت راهبردی پاکستان را افزایش داده و روابط این کشور با چین را تقویت میکند، هرچند نگرانیهای هند و امریکا را بهدلیل افزایش حضور چین در منطقه برانگیخته است. این دهلیز میتواند انتقال منابع انرژی، بهویژه نفت خاورمیانه به چین را تسهیل کند.
همچنین به کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه مسیری برای دسترسی به دریا از طریق گوادر ارائه میدهد و مسیرهای تجاری آنها را متنوع میسازد.
در گذشته، گوادر و چابهار بهعنوان رقبای اقتصادی دیده میشدند، اما اکنون روابط دوستانه برقرار شده و پتانسیل بالایی برای همکاری وجود دارد. ایران میتواند با اتصال چابهار به گوادر از قابلیتهای بندر آبعمیق گوادر بهرهمند شود. CPEC میتواند دسترسی افغانستان و کشورهای آسیای میانه به اقیانوس هند را فراهم کرده و آنها را در شبکههای تجاری منطقهای ادغام کند. با این حال، این پروژه با چالشهایی از سوی گروههای تروریستی ضدتوسعه در خیبر پختونخوا و بلوچستان مواجه است که تلاش دارند کار را متوقف کنند. نگرانیهای امنیتی، مخالفتهای سیاسی و تنشهای جیوپولیتیکی بالقوه، از موضوعات مهم برای پاکستان هستند.
دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان یک پروژه عظیم زیرساختی است که کاشغر در چین را به بندر گوادر در پاکستان متصل میکند و اغلب بهعنوان بخشی مهم از ابتکار کمربند و جاده چین شناخته میشود.
اهمیت مسیر این کریدور در توان بالقوه آن برای بازطراحی ارتباطات منطقهای، تجارت و توسعه اقتصادی بهویژه برای پاکستان و چین نهفته است. هرچند CPEC عمدتاً بر مسیر کاشغر تا گوادر تمرکز دارد، اما بحثهایی درباره اتصال احتمالی آن به بندر چابهار ایران نیز مطرح شده است.
به نظر من چابهار رقیب احتمالی گوادر نیست، بلکه شریک آن محسوب میشود و میتواند فرصتهای بیشماری برای همکاری و اتصال فراهم کند. هرچند در گذشته بهخاطر حضور هند در بندر چابهار، CPEC همچنان با چالشهای امنیتی، احتمال درگیری با هند و لزوم حفظ همکاری منطقهای پایدار روبرو بوده است، اما این پروژه، یک طرح بلندمدت با پتانسیل تغییر اساسی در اقتصادها و اتصال منطقه است.
پس از جنگ ایران و اسرائیل، دکتر مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، همراه با یک هیات عالیرتبه اقتصادی به پاکستان سفر مهمی انجام داد. هدف این سفر بررسی راههای تقویت همکاری اقتصادی بود و رئیسجمهور ایران تمایل جدی خود را برای پیوستن به CPEC از طریق اتصال آن به بندر استراتژیک چابهار ایران ابراز کرد.
این پیشنهاد با استقبال گرم پاکستان و چین مواجه شد؛ زیرا ظرفیت آن را دارد که اتصال منطقهای را تقویت کرده و مسیرهای تجاری را از طریق ایران، ترکیه و دریای عرب به آفریقا و اروپا گسترش دهد.
در پی جنگ پاکستان و هند، وانگ یی، وزیر خارجه چین، نقش کلیدی در میانجیگری بین پاکستان و افغانستان ایفا کرد و مذاکراتی را در پکن با حضور اسحاقدار، وزیر خارجه پاکستان و امیرخان متقی، وزیر خارجه حکومت موقت افغانستان، میزبانی کرد. این پیشرفت، فرصت گنجاندن افغانستان در CPEC را فراهم کرد. همراه با تقویت روابط ایران و پاکستان پس از جنگ، مشارکت همزمان افغانستان و ایران میتواند سیپک CPEC را به دهلیز اقتصادی چین ـ پاکستان ـ افغانستان ـ ایران (CPAIEC) تبدیل کند که زمینهساز صلح، ثبات و شکوفایی پایدار در سراسر منطقه خواهد بود.
سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
نوید امان خان – پاکستان آبزرور – Pakistan Observer