خبرگزاری دید: دولت ترامپ با قرار دادن افغانستان در فهرست سیاه مواد مخدر، اتهام «نارکوتروریزم» را به ابزاری تازه برای فشار بر حکومت سرپرست طالبان تبدیل کرده است؛ اقدامی که همزمان با تلاش این گروه برای عادیسازی روابط بینالمللی، پیام روشنی از راهبرد فشار حداکثری واشنگتن به کابل میفرستد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵ افغانستان را در فهرست کشورهای اصلی ترانزیت یا تولیدکننده مواد مخدر غیرقانونی برای سال مالی ۲۰۲۶ قرار داد؛ فهرستی که وزارت خارجه آمریکا تهیه و به کنگره ارائه میکند و شامل ۲۳ کشور است. افغانستان در کنار بولیوی، میانمار، کلمبیا و ونزویلا بهعنوان یکی از پنج کشور «بهطور قابل توجهی شکستخورده» در مقابله با مواد مخدر معرفی شده است. قرار گرفتن در این فهرست میتواند کاهش کمکهای خارجی تا ۵۰ درصد، تحریمهای اقتصادی و محدودیتهای دیپلماتیک را در پی داشته باشد.
ترامپ هدف این اقدام را «حفاظت از امنیت ملی آمریکا در برابر تهدید مواد مخدر سمی» عنوان کرده و حکومت سرپرست طالبان را به نارکوتروریزم متهم کرده است. او گفته است افغانستان منبع ۸۰ تا ۹۰ درصد هروئین جهان است و هشدار داده که در صورت «خیانت طالبان» پاسخ سختی خواهد داد. این موضعگیری با الگوی سیاست خارجی ترامپ همخوانی دارد؛ الگویی که بر فشار حداکثری برای کسب امتیاز، بدون ورود به درگیری مستقیم استوار است.
ترامپ در سالهای اخیر ابزارهایی چون تعرفههای تجاری، تحریمهای بانکی و حتی حملات نظامی را علیه رقبا و دشمنان آمریکا به کار گرفته و مسائل مواد مخدر را با تجارت، مهاجرت و امنیت ملی گره زده است. او علیه چین، کانادا و ونزویلا نیز سیاستهای مشابهی را با محوریت مبارزه با قاچاق فنتانیل و متامفتامین اعمال کرده است.
در سوی مقابل، حکومت سرپرست طالبان تلاش میکند خصومت آمریکا را نادیده بگیرد و به دنبال مشروعیت بینالمللی باشد. این گروه در سپتامبر ۲۰۲۵ با فرستاده ویژه آمریکا در کابل دیدار و بر سر تبادل زندانیان توافق کرد؛ اقدامی که به دنبال لغو جایزههای تعیینشده بر سه مقام ارشد طالبان در مارچ ۲۰۲۵ انجام شد. طالبان همچنین در جون همان سال از سازمان ملل خواست تا روابط دیپلماتیک را عادیسازی کند و بر اجرای توافق دوحه تأکید کرد.
با این حال، ادعای حکومتسرپرست طالبان درباره ریشهکنی تولید مواد مخدر با تردیدهای جدی روبرو است. این گروه در اپریل ۲۰۲۲ کشت خشخاش را ممنوع اعلام کرد، اما گزارش سازمان ملل در ۲۰۲۵ نشان میدهد کشت خشخاش در افغانستان طی سال ۲۰۲۴ به ۱۲٬۸۰۰ هکتار و تولید تریاک به ۴۳۳ تن افزایش یافته است. در مقابل، در دوران حضور نیروهای آمریکایی و ناتو، تولید تریاک از ۱۸۵ تن در ۲۰۰۱ به ۹۰۰۰ تن در ۲۰۱۷ رسید و افغانستان ۸۴ درصد تریاک جهان را تأمین میکرد.
همزمان، بازار مواد مخدر افغانستان بهسمت مواد صنعتی مانند متامفتامین و نیتازن تغییر یافته و مواد اولیه آن از اروپا و آسیا تأمین میشود. این روند به گفته نهادهای بینالمللی، موجب افزایش مصرف مواد صنعتی در اروپا و تشدید بحران سلامت عمومی شده است.
در نهایت، سیاست تازه ترامپ بخشی از جنگ گستردهتر واشنگتن علیه مواد مخدر است که رنگوبوی ژئوپلیتیکی دارد. اگرچه حکومت سرپرست طالبان برای خروج از انزوا در حال مذاکره با آمریکا است، اما وابستگی اقتصاد افغانستان به مواد مخدر و رقابت قدرتهای جهانی بر سر آسیای مرکزی، میتواند این بحران را به یکی از محورهای اصلی تنشهای آینده بدل کند؛ مگر آن که مذاکرات دیپلماتیک پیشرفت کند و جایگزینهای اقتصادی پایدار برای کشاورزان افغان فراهم شود.