خبرگزاری دید: گزارش تازه نشنال اینترست نشان میدهد ازبیکستان پس از بازگشت طالبان به قدرت، رویکردی عملگرایانه در قبال افغانستان در پیش گرفته و تلاش دارد با استفاده از ظرفیتهای اقتصادی و امنیتی، هم جایگاه خود را در آسیای مرکزی تقویت کند و هم افغانستان را به پل ترانزیتی منطقهای بدل سازد.
تحولات ژئوپولیتیکی ناشی از خروج آمریکا و بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، کشورهای آسیای مرکزی را ناگزیر به بازنگری در سیاست خارجی خود کرده است. در این میان، ازبیکستان با اتخاذ راهبردی واقعگرایانه، به پیشتاز تعامل با حکومت سرپرست طالبان تبدیل شده و میکوشد نقشی فعال در شکلدهی به نظم منطقهای جدید ایفا کند.
به گزارش نشنال اینترست، ازبیکستان افغانستان را نه صرفاً تهدید امنیتی، بلکه فرصتی اقتصادی و ترانزیتی میبیند. نقطه اوج این رویکرد، پروژه ۴.۶ میلیارد دالری راهآهن ترانس ـ افغان است که از ترمذ آغاز میشود و پس از عبور از شهرهای کلیدی کشور، به بنادر پاکستان میرسد. برای کشوری محصور در خشکی مانند ازبیکستان، این مسیر دسترسی مستقیم به دریا را فراهم کرده و وابستگی سنتی به مسیرهای شمالی از طریق روسیه را کاهش میدهد.
در کنار پروژههای ترانزیتی، همکاریهای امنیتی نیز جایگاهی ویژه در مناسبات دو طرف دارد. تاشکند حکومت سرپرست طالبان را سد بالقوهای در برابر گسترش گروههایی چون داعش خراسان میداند و تلاش میکند با رویکردی مبتنی بر منافع مشترک، ثبات نسبی را در مرزهای خود تضمین کند.
افزون بر این، امضای قراردادهای برق به ارزش ۲۴۳ میلیون دالر میان دو کشور در آگست ۲۰۲۵ نشان میدهد که روابط اقتصادی وارد فاز عملیاتی شده است. این سرمایهگذاری که امکان واردات سالانه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ مگاوات برق را برای افغانستان فراهم میسازد، نشاندهنده اعتماد نسبی تاشکند به ظرفیت حکومت سرپرست طالبان برای حفظ حداقل ثبات در کشور است.
به باور تحلیلگران، ازبیکستان با این دیپلماسی فعال، نه به دنبال تأیید ایدئولوژیک حکومت طالبان، بلکه در پی مدیریت محیط پیرامونی خود به نفع توسعه اقتصادی و امنیت منطقهای است. برگزاری نشستهای سمرقند و دیدارهای متقابل مقامهای بلندپایه، نماد همین تلاش برای تبدیل شدن تاشکند به پل دیپلماتیک میان افغانستان و جامعه جهانی تلقی میشود.