آیا طالبان به توافق صلح پایبند می‌مانند؟
توافقات صلح معمولاً ساز و کارهای اجرایی دارد که هر یک از طرفین را در قبال تعهدات شان، مسئول می‌داند. این امر در مورد توافق‌نامه ایالات متحده و طالبان صدق نمی‌کند
پنج ماه پس از امضای توافق‌نامه تاریخی ایالات متحده با طالبان – گروهی که اسامه بن لادن رهبر القاعده را بعد از حملات تروریستی ۱۱ سپتمبر پناه داد – روند صلح افغانستان متزلزل است.
گفت‌وگوهای مستقیم صلح بین دولت افغانستان و طالبان، یکی از شرایط توافق‌نامه دوحه است که ۱۹ سال جنگ مرگبار و پرهزینه امریکا را خاتمه داد اما تلاش‌های نظامی سازمان یافته طالبان را علیه حکومت افغانستان و اداره کشور بر اساس قوانین سخت و جدی اسلامی حل نکرد. قرار است دو طرف (دولت و طالبان) در مورد یک آتش‌بس گسترده و جامع، نقش طالبان در اداره کشور و دیگر موضوعات گفت‌وگو کنند.
انتظار می‌رفت گفت‌وگوها نخست در قطر در ماه مارچ برگزار گردد، اما تداوم حملات طالبان علیه نیروهای امنیتی افغانستان این امر را ناممکن کرد. پس از یک آتش‌بس کوتاه و آزادی ۵ هزار زندانی طالبان از زندان‌های کشور، این گفت‌وگوها به تاریخ ۱۷ اگست برنامه‌ریزی شد. اما بعداً حکومت افغانستان بیان داشت تا زمانی که طالبان نیروهای امنیتی کشور را آزاد نکنند، ۳۲۰ زندانی این گروه را رها نخواهد کرد.
پس از دهه‌ها جنگ، تأخیر در گفت‌وگوها آخرین مانع برای آوردن صلح در افغانستان است. تحلیل نگارنده این است که تطبیق توافق‌نامه دولت ترامپ به گونه وسیعی متوقف شده است.
وعده‌خلافی‌ها
توافق‌نامه دوحه شامل چهار بخش اساسی به هم مرتبط می‌باشد. تاکنون، ناظران بین‌المللی و داخلی روند صلح نتوانسته‌اند قطع روابط طالبان با القاعده را تأیید کنند. طالبان نیز هیچگونه شواهد و مدارکی مبنی بر قطع روابط با شبکه القاعده ارائه نکردند.
بر بنیاد گزارش ماه می سازمان ملل متحد، طالبان بارها در سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۰ برای هماهنگی برنامه‌های عملیاتی، آموزش و تهیه مکان‌های امن برای اعضای القاعده در داخل افغانستان ملاقات کردند.
از زمان توافق امریکا و طالبان، سطح خشونت‌ها در افغانستان افزایش یافته است. برخی اعضای طالبان پافشاری دارند تا زمانی که «امارت اسلامی» برقرار نگردد، به جهاد خود ادامه خواهند داد. این امر نشان می‌دهد که این گروه در حقیقت متعهد به صلح نیست.
توافقات صلح معمولاً ساز و کارهای اجرایی دارد که هر یک از طرفین را در قبال تعهدات شان، مسئول می‌داند. این امر در مورد توافق‌نامه ایالات متحده و طالبان صدق نمی‌کند.
هیچ میکانیزم اجرایی در این توافق‌نامه مشخص نشده است. توافق‌نامه دوحه هیچ گونه ماده‌ای مبنی بر این که اگر طالبان به وعده‌های خود عمل نکنند، چه اتفاقی خواهد افتاد، ندارد. قطری‌ها که میزبان گفت‌وگوهای ایالات متحده و طالبان بودند و اکنون میزبان مذاکرات صلح افغانستان هستند، هیچ قدرت رسمی برای تحت فشار قرار دادن طالبان برای پیروی از توافق‌نامه ندارند.
عدم اعتماد جانبین بدین معنی است که تأخیر گفت‌وگوها می‌تواند کل روند را از بین ببرد.
با این حال، به رغم این که رییس جمهور ترامپ وعده آوردن نیروهایش را به خانه داده، اما ثبات افغانستان برای ایالات متحده مهم است. روسیه و کشورهای همسایه مانند چین، هند و پاکستان-پشتیبان دیرینه طالبان- از روند صلح حمایت می‌کنند.
در نهایت، حکومت افغانستان و طالبان با هم ملاقات خواهند کرد.
امیدها و تردیدها
طالبان دولت افغانستان را که در سطح جهان به رسمیت شناحته شده و پس از سرنگونی رژیم طالبان و برگزاری سه دور انتخابات روی کار آمده، قبول ندارند. به همین دلیل، حکومت افغانستان بخشی از توافق‌نامه دوحه نبود. در نتیجه، طالبان ماه فبروری سال ۲۰۲۰ متعهد شدند تا با مردم افغانستان به گونه مستقیم وارد مذاکره شوند.
برخی مقامات دولت امریکا و دیپلمات‌های پیشین نسبت به خارج نمودن حکومت افغانستان از گفت‌وگوهای امریکا و طالبان که در باره آینده این کشور بود، به شدت انتقاد کردند.
رایان کروکر سفیر و دیپلمات امریکا در افغانستان به روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: «این توافق، تسلیم شدن است».
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که مردم افغانستان می‌خواهند برای صلح مصالحه کنند. اما بسیاری آن‌ها سئوال می‌کنند که آیا طالبان می‌توانند نسبت به آنچه وعده داده‌اند پاسخگو باشند. آن‌ها همچنان نسبت به از دست دادن حقوق و دستاوردهای اخیر هراس دارند.
این حقوق که به سختی با خون مردم افغانستان و امریکایی‌ها به دست آمده – از جمله مواردی است که در صورت دیدار دولت افغانستان و طالبان مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.
رییس جمهور محمداشرف غنی به تازگی گفت که خطرات تأخیر مذاکرات صلح بسیار زیاد است، اما «شکست»، انتخاب نیست.
