افغانستان به این دو غول آسیا اجازه میدهد تا موضوعات حساس را بین خود تقسیم کرده و درمورد منافع مشترکی چون مبارزه با تروریزم همکاری کنند. اگر این دو کشور نتوانند با هم در افغانستان، جایی که فرصتهای همکاری وجود دارد، کنار آیند، احتمالاً در هیچ جای دیگر نمیتوانند.
هند از حضور و پیشینگی طولانی در افغانستان برخوردار است اما علاقه رو به رشد چین در این کشور جنگزده، آماده است تا این نظم و ساختار را به هم زند. اختلافات مرزی چین و هند حاکی از رقابت استراتژیک جاری است، اما به درستی نمیتواند ماهیت همزیستی آنها را در یک کشور ثالث مانند افغانستان منعکس کند. سرمایهگذاری روی پروژههای توسعهای تقویت اتصال و تجارت برای ثباتسازی افغانستان – همچنان برای پر کردن خلاء احتمال خروج امریکا – از لحاظ اقتصادی و استراتژیک برای هر دو کشور که اهداف خود را دارند، منطقی است و فرصتهایی را برای همکاری عمیق نیز فراهم میکند. چنانچه رقابتهای چین و هند در جاهای دیگر ادامه دارد، افغانستان فرصتی را برای هر دو کشور فراهم میکند تا از رقابت به همکاری روی آورند.
رقابت بین چین و هند، باعث نگرانیهای کشورهای کوچکتر در منطقه از گیرماندن بین دو غول آسیایی شده است. درگیری «دوکلم»(منطقهای در مرز میان دو کشور) در سال ۲۰۱۷، نمونهای از کشمکشها برای کشورهایی مانند بوتان بود که تبدیل به محل درگیری فراتر از کنترول آن شد. حتی با وجود عدم تقابل مستقیم، هند نسبت به حضور چین در مجاورتش مانند حضور در پاکستان و سریلانکا مشکوک بود و به همین ترتیب، پکن روابط رو به رشد هند و جاپان را در پروژههای مشترک و همکاریهای دفاعی از نزدیک زیر نظر داشت. با این حال، به تازگی تلاشهایی از جانب دو طرف صورت گرفته تا در بحبوحه داشتن سوءظن و رقابت، رویکرد همکاری بیشتری برقرار کنند و افغانستان از این نظر، از جایگاه خوبی برخوردار است.
یک عامل مهم برای تقویت همکاریهای چین و هند، مبارزه با تروریزم است؛ چنانچه هر دو کشور به دنبال کاهش حضور و فعالیت گروههای تروریستی در داخل افغانستان است. چین نگران است که تهدیدات امنیتی به ولایت ناامن سینکیانگ که با ولایت بدخشان هممرز است و محل فعالیت گروههای تروریستی، گسترش نیابد. هند نگران این است که یک حکومت ضعیف در افغانستان به اسلامآباد فرصت دهد تا با مداخله، توازن استراتژیک بین پاکستان و افغانستان را مختل کند.
برای همین منظور، چین و هند به طور جداگانه برای آموزش سربازان افغانستان جهت انجام تاکتیکهای ضد تروریزم کار کردهاند. در حقیقت، چین بر اساس گزارشها یک پایگاه نظامی کوچک در بدخشان میسازد تا با هرگونه نفوذ شورشیان مقابله کند. هند، علاوه بر تلاشهای آموزشی، چرخبالهای Mi-25و Mi-35 به افغانستان اهدا کرده است که در عملیاتهای ضد شبهنظامیان بسیار ارزشمند بوده است. این امر، به همراه برنامه اخیر راهاندازیشده برای آموزش مشترک دیپلماتهای افغانستان، به فرصت فوقالعادهای برای تعمیق همکاریهای چین و هند در زمینه مبارزه با تروریزم و ترویج صلح، تبدیل شده که اهداف آنها را به طور مشترک تقویت میکند.
در مقابل، وقتی صحبت از تجارت و سرمایهگذاری میشود، افغانستان اغلب باید یک پیشنهاد را بر دیگری ترجیح دهد که میتواند در منطقه تنش ایجاد کند. اتحاد دیپلماتیک دیرینه کابل و دهلینو، در دسترسی هند به بازارهای آسیای مرکزی از طریق افغانستان دست بالا داده که به کابل نیز کمک میکند تجارت خود را فراتر از پاکستان گسترش دهد. این امر در توافقنامه تجاری سهجانبه بین هند، افغانستان و ایران برای استفاده از بندر چابهار ایران به عنوان قطب تجاری منطقه نشان داده شد. بندر چابهار این توانایی را دارد تا با بندر گوادر پاکستان، بخشی از راهروی اقتصادی چین و پاکستان: ابتکار کمربند و جاده، رقابت کند. در آغاز، احساس میشد که ابتکار کمربند و جاده افغانستان را دور بزند، اما چین از آن زمان افغانستان را در توسعه و پروژههای منطقهای این ابتکار گنجانیده است.
در سالهای اخیر، شرکتهای چینی حضور اقتصادی خود را افزایش داده و قراردادهای زیادی را در بخش معادن افغانستان برنده شده است. سرمایهگذاریهای هند نیز در پروژههای بزرگ مانند ساخت و ایجاد ساختمان پارلمان افغانستان و بند سلما ریخته شده است. علاوه بر این، هند کمکهای مالی به افغانستان ارائه کرده تا بتواند شاهراههای اصلی و شبکه برق خود را مرمت کند. این پیشرفتها تکمیلکننده قراردادهای معدنی دیرینه در افغانستان است. تا به امروز، رقابت بر سر قراردادهای معدنکاوی شدید نبوده است، اما منابع طبیعی محدود و فرصتها برای استفاده از آن میتواند شرکتهای چینی و هندی را در برابر یکدیگر قرار دهد.
از آنجا که رقابت بین چین و هند همچنان ادامه مییابد، افغانستان تا حدودی نسبت به نگرانیهای امنیتی حساس مصئون شده است. . بر خلاف ایران و سایر کشورها که به دلایل جئوپلیتیکی بر جنبههای رقابتی روابط تأکید میشود، افغانستان به این دو غول آسیا اجازه میدهد تا موضوعات حساس را بین خود تقسیم کرده و درمورد منافع مشترکی چون مبارزه با تروریزم همکاری کنند. اگر این دو کشور نتوانند با هم در افغانستان، جایی که فرصتهای همکاری وجود دارد، کنار آیند، احتمالاً در هیچ جای دیگر نمیتوانند این کار را انجام دهند.