اکنون با نزدیک شدن انتخابات و برخی برنامه‌های سیاسی چهره‌های مشخص قومی، این گمان وجود دارد که ۵ میلیون نفر آمار خیالی است که برای ریختن رای به صندوق‌های مشخص جهش یافته است.
با آن‌که در تاریخ افغانستان هیچ‌گاه سرشماری جمعیت به گونه معیاری و دقیق صورت نگرفته است، اما اخیراً براساس یک سرشماری جدید که توسط تصویرهای ماهواره‌ای و سنجش از راه دور انجام شده، جمعیت افغانستان از ۳۰ میلیون به بیش از ۳۵ میلیون نفر افزایش یافته است. این سرشماری در حالی اتفاق افتاده است که انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در سال آینده قرار است بر گزار شود. بربنیاد این سرشماری که از راه دور با استفاده از تصویرهای ماهواره‌ای انجام شده است، جمعیت برخی ولایات تا هشتاد درصد کاهش و از شماری ولایات دیگر افزایش چشم‌گیری داشته است. این سرشماری که از سوی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد همراه با بنیادهای «فلومایندر» و «گیتس میلیندا» در جریان دو سال و در سه مرحله انجام شده، به تازه‌گی در اختیار رییس جمهور غنی قرار گرفته است.
موضوع سرشماری جمعیت برای شهروندان افغانستان به علت بی‌کفایتی دولت‌مردان همواره جنجال برانگیز بوده است. هزینه این سرشماری را صندوق جمعیت سازمان ملل بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون دالر تخمین کرده بود، اما بنیاد فلومایندر با هزینه بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار دالر از طریق تصویرهای ماهواره‌ای جمعیت کشور را نهایی کرده است.
اکنون با نزدیک شدن انتخابات و برخی برنامه‌های سیاسی چهره‌های مشخص قومی، این گمان وجود دارد که ۵ میلیون نفر آمار خیالی است که برای ریختن رای به صندوق‌های مشخص جهش یافته است.
گفتنی است که افغانستان از معدود کشورهایی است که سرشماری دقیق تاکنون در آن صورت نگرفته و نخستین سرشماری نفوس در حدود ۳۵ سال پیش در دوران داوود خان که بیش از ۶۷ درصد نفوس کشور را پوشش داده بود، انجام شد. جمعیت افغانستان در آن زمان ۱۵ میلیون تثبیت شده بود، اما بعدها این رقم ۲۵ میلیون اعلام شد.
سرشماری جمعیت باید بر مبنای معیارهای علمی و به روشی انجام شود که حساسیت برانگیز نباشد. در بروکراسی این کشور، سازمانی به نام اداره مرکزی احصاییه وجود دارد. این سازمان وظیفه دارد که رقم دقیق جمعیت کشور را با تفکیک جنس، سن و مشخصات دیگر تثبیت کند. برخی از پروژه‌های آبادانی و انتخابات‌های پارلمانی هم بر مبنای آمار تقریبی همین اداره انجام می‌شد. بر مبنای آمار تقریبی همین اداره، شمار نماینده‌گان پارلمان و شوراهای ولایتی هر ولایت تثبیت شده است. این اداره خود اذعان می‌کند که آماری که بیرون داده، تقریبی است.
عقلانیت اداری ایجاب می‌کند که متخصصان ورزیده سرشماری در سازمان احصاییه استخدام شوند و ابزار لازم در اختیار این اداره قرار بگیرد، تا شمار دقیق جمعیت کشور را با تفکیک سن، جنسیت و محل زنده‌گی افراد، تثبیت کنند. متأسفانه مصلحت‌های سیاسی سبب شده است که سران حکومت نگذارند اداره احصاییه بدون در نظر داشت اغراض سیاسی و قومی کارش را آغاز کند. در سال‌های اول پس از سقوط طالبان که امنیت کشور چندان بد نبود هم اجازه داده نشد که اداره احصاییه کارش را آغاز کند و رقم دقیق جمعیت کشور را مشخص سازد.
نه حکومت کرزی و نه حکومت وحدت ملی اجازه ندادند که اداره احصاییه در مناطق امن کارش را آغاز کند. جلوگیری از سرشماری جمعیت کشور انگیزه سیاسی داشت. حال گزارش‌هایی به نشر می‌رسد که بر اساس آن یک مرجع مشکوک با روش‌های غیر عملی و به دستور ارگ دست به سرشماری جمعیت از راه هوا می‌زند. این سرشماری، به حق نفوس شماری «هوایی» نام گرفته است. روشن است که سرشماری هوایی جمعیت افغانستان انگیزه سیاسی دارد و به هیچ وجه هدف آن تثبیت جمعیت کشور برای مقاصد آبادانی، توسعه و خدمت‌رسانی نیست. به همین دلیل است که صدای اعتراض برخی از سیاست‌مداران بلند شده است.
با آن‌که گزارش‌های زیادی در مورد سرشماری هوایی منتشر شده است، حکومت اما در این مورد ابراز نظر رسمی نکرده است. سکوت ارگ فاصله‌های ذهنی اقوام افغانستان را بیشتر از گذشته تشدید می‌کند. ارگ باید در مورد سرشماری هوایی به مردم افغانستان معلومات دقیق بدهد. هر نوع سرشماری جمعیت کشور باید علمی، غیرسیاسی و بر مبنای معیارهای جهانی انجام شود. مدیریت این روند هم باید به دوش اداره مرکزی احصاییه باشد. تشکیل یک اداره در موازات سازمان احصاییه منطقی نیست. دور زدن نهادها اگر سود تاکتیکی برای ارگ‌نشینان و دیگر دولت‌مردان داشته باشد، برای کلیتی به نام افغانستان زهر مقاتل است. دور زدن نهادها سبب می‌شود که بحران شکل‌گیری دولت مدرن در این جغرافیا عمیق‌تر شود.ارگ باید در مورد سرشماری جمعیت کشور به مردم افغانستان معلومات بدهد. رییس جمهور خود باید اطمینان بدهد که هیچ نوع تلاشی برای سرشماری غیرمعیاری و سیاسی را حمایت نخواهد کرد
اختر سهیل – خبرگزاری دید کابل
