نشست فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی؛ تقلای پاکستان برای مشروعیت حکومت طا-لبان
با توجه به پیشینه مداخلات مخرب اسلام‌آباد در امور افغانستان و سهم و نقش انکارناپذیر آن در فروپاشی دستاوردهای بیست ساله کشور، نمی‌توان باور کرد که پاکستان رویکرد قابل قبول انسانی در برابر افغانستان یافته است
راحل موسوی- خبرگزاری دید
روز یک‌شنبه ۲۸ قوس، اسلام‌آباد میزبان جلسه وزیران خارجه ۵۷ کشور عضو و ناظران سازمان همکاری اسلامی در مورد وضعیت افغانستان تحت کنترول طا-لبان بود.
به غیر از کشورهای اسلامی، نمایندگانی از کشورهای امریکا، روسیه، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا، جاپان و نمایندگان سازمان ملل، اتحادیه اروپا، موسسات مالی بین‌المللی نیز در این نشست حضور دارند.
این نشست یک‌روزه اولین نشست بین‌المللی درباره افغانستان از زمان به قدرت رسیدن دوباره طا-لبان است.
یکی از اهداف این برنامه، جلوگیری از وقوع یک فاجعه انسانی در افغانستان گزارش شده است.
همزمان با برگزاری نشست سازمان همکاری‌های اسلامی در پاکستان، دولت هند اعلام کرده که از گفت‌وگوهای آسیای میانه در باره افغانستان میزبانی می‌کند.
محور بحث هر دو نشست موضوع افغانستان اعلام شده است و بر بنیاد گزارش‌ها، وزیران خارجه قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبیکستان در نشست دهلی‌نو شرکت کرده‌اند.
گفته شده که در این نشست، در مورد تجارت و اتصال منطقه‌ای نیز گفت‌وگو شده است.
برگزاری همزمان این دو اجلاس در دو کشوری که اهداف متضادی در افغانستان دارند و دشمنی قدیمی و تاریخی با یکدیگر، نشانه آن است که تضاد منافع، یکی از انگیزه‌های بسیار جدی رقابت آنان در افغانستان است؛ به گونه‌ای که حتی در برگزاری نشست‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی نیز رد پای آن را به وضوح و وفور می‌توان دید.
پاکستان به دلیل حمایت آشکار از طا-لبان در بیست سال گذشته و نیز در آغاز شکل‌گیری این گروه، همواره در پی دست یافتن به عمق استراتژیک خود در مقابل هند در خاک افغانستان بوده است و اکنون که دولت اشرف غنی فروپاشیده و حکومت طا-لبان بر افغانستان حکمرانی می‌کند، اسلام‌آباد خود را برنده بازی خونین بیست سال گذشته می‌پندارد و در پی آن است که مؤلفه‌های تحکیم و مشروعیت حکومت طالبان را در نظام بین‌الملل فراهم سازد.
از نظر بسیاری از کارشناسان، به رغم آن که این نشست به ابتکار عربستان سعودی به عنوان رئیس اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی برگزار شده، اما وقتی پاکستان پیشنهاد میزبانی آن را داده است مبین این معنا است که اسلام‌آباد تلاش می‌کند از این فرصت برای جلب حمایت کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی و نیز دولت‌ها و نهادهای مهم بین‌المللی شرکت‌کننده در آن بهره ببرد. اگرچه غیبت معنادار امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه حکومت طا-لبان در عکس‌های یادگاری وزرای خارجه پنجاه و هفت کشور شرکت‌کننده در این نشست و نیز حضور پرچم سه رنگ دولت فروپاشیده اشرف غنی در میان پرچم‌های سایر کشورها، نشان‌دهنده آن است که طا-لبان تا رسیدن به مشروعیت بین‌المللی و حتی مشروعیت در میان کشورهای اسلامی، راه دراز و دشواری در پیش دارند.
نشست اسلام‌آباد در شرایطی برگزار شد که افغانستان از نظر نظام اقتصادی در معرض فروپاشی کامل قرار دارد و شهروندان، در معرض فاجعه عظیم انسانی ناشی از غلبه قحطی و گرسنگی هستند. هشدارهای سازمان‌های بین‌المللی از جمله دیوید بیزلی مدیر اجرایی برنامه جهانی غذا که در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز، وضعیت افغانستان را جهنم روی زمین توصیف و تأکید کرد که در افغانستان ۲۳ میلیون نفر با گرسنگی روبرو هستند، ۹۵ درصد مردم غذای کافی ندارند و کودکان هر روز جان شان را از دست می‌دهند، تاکنون چراغ سبزی برای نجات مردم افغانستان از بحران احتمالی در راه روشن نکرده است.
در چنین وضعیتی، برگزاری نشست سازمان همکاری اسلامی در اسلام‌آباد، از این جهت امیدوارکننده است که کشورهای اسلامی برای مواجهه انسانی و اخلاقی با فاجعه انسانی در افغانستان پیشگام شوند، اما با توجه به بحران مشروعیت حکومت طا-لبان، بعید است که کمک‌های وعده‌داده‌شده در اسلام‌آباد، امکان عملیاتی شدن پیدا کند و اعضای سازمان همکاری اسلامی، در عمل گامی برای نجات افغانستان از بلا و بحران بشری بردارند؛ اگرچه وزارت خارجه پاکستان تأکید کرده است که «انتظار می‌رود که اجلاس کنفرانس همکاری اسلامی علاوه بر ابراز همبستگی با مردم افغانستان، راه‌هایی را برای مهار و تغییر اوضاع بشردوستانه رو به وخامت سریع در افغانستان، به‌ویژه از نظر کمبود مواد غذایی، جابجا شدگان داخلی و فروپاشی احتمالی اقتصادی این کشور را بررسی کنند».
از سوی دیگر، برگزاری این نشست واکنش‌هایی هم در پی داشته، از جمله این که شماری از چهره‌های سیاسی و فعالان حقوق بشری افغانستان می‌گویند که پاکستان مورد اعتماد مردم افغانستان نیست. این واکنش‌ها پیام واضحی دارند و آن این که اگرچه اسلام‌آباد تلاش می‌کند با میزبانی از نشست سازمان همکاری اسلامی در مورد افغانستان، حسن نیت خود را نسبت به کشور ما نشان دهد، اما با توجه به پیشینه مداخلات مخرب اسلام‌آباد در امور افغانستان و سهم و نقش انکارناپذیر آن در فروپاشی دستاوردهای بیست ساله کشور، نمی‌توان باور کرد که پاکستان رویکرد قابل قبول انسانی در برابر افغانستان یافته است.
تنفر از پاکستان آنچنان عمیق است که جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود، پیش از این گفته بود که این نشست «باید در جایی غیر از کشور پاکستان برگزار گردد که پیوندی با وضعیت غم‌انگیر افغانستان و غم و رنج مردمش نداشته باشد».
در بیانیه این جبهه آمده بود که مهم است که این رویداد «به هیچ شکلی باعث حمایت و مشروعیت بخشیدن» دولت طا-لبان نگردد.
این در حالی است که پیش‌تر، شورای عالی مقاومت ملی جمهوری اسلامی افغانستان نیز از سازمان همکاری‌های اسلامی خواسته بود که طا-لبان را در نشست خود در اسلام‌آباد، دعوت نکند.
این شورا، روز جمعه ۲۶ قوس با نشر اعلامیه‌ای گفته بود که از تصمیم سازمان ملل متحد مبنی بر رد درخواست نمایندگی طا-لبان حمایت می‌کند و از سازمان همکاری‌های اسلامی می‌خواهد که درخواست عضویت طا-لبان در این سازمان را رد کند.
محمدحنیف اتمر وزیر خارجه دولت پیشین نیز در بیانیه‌ای گفته است که تنها راه حل مسئله افغانستان، تشکیل دولتی مبتنی بر اراده مردم، ارزش‌های اسلامی، رعایت حقوق بشر از جمله حقوق زنان و عدالت اجتماعی و اطمینان از این موضوع است که از خاک افغانستان علیه دیگر کشورها استفاده نشود.
این واکنش‌ها اگرچه از آدرس‌های پراکنده منتشر شده‌اند، اما در تصمیم شرکت‌کنندگان در نشست اسلام‌آباد در خصوص نوع تعامل با حکومت طا-لبان بی‌تأثیر نیست؛ زیرا حکومت طا-لبان تا زمانی که موفق به جلب حمایت داخلی نشود، چانسی برای مشروعیت بیرونی و بین‌المللی نخواهد داشت.
