نقش ازبیکستان در مصالحه افغانستان

ازبیکستان و بقیه آسیای مرکزی آمادۀ کمک به افغانستان می‌باشند تا با استفاده از این فرصت، افغانستان بتواند به اقتصاد جهان بپیوندد و دیگر پناه‌گاه امن برای تروریزم و بستر قاچاق مواد مخدر، اسلحه و انسان نباشد

نویسنده: جیمز درسو

منبع: دیپلمات

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

رییس‌جمهور اشرف غنی به تازه‌گی آزادی ۴۰۰ زندانی طالبان را که انتظار می‌رود آخرین گام قبل از آغاز مذاکرات مستقیم بین دولت و طالبان باشد، اعلان کرده‌است. در حالی که آزادی زندانیان متوقف شده، اما امیدها برای آغاز هر چه زودتر مذاکرات میان‌افغانی وجود دارد.

به گفته منابع ازبیک، عصمت‌الله ایرگاشف نماینده ویژه رییس‌جمهور ازبیکستان برای افغانستان از دوحه دیدار می‌کند؛ جایی که طالبان دفتر سیاسی دارند و انتظار می‌رود گفت‌وگوهای میان‌افغانی نیز در آن‌جا برگزار گردد. آقای ایرگاشف به تسهیل این گفت‌وگوها کمک خواهد کرد. اعلامیه تاشکند در ماه مارچ سال ۲۰۱۸ که از چنین مذاکراتی حمایت کرد، علاقۀ کشورهای آسیای میانه را در روند مذاکرات میان‌افغانی رسمیت داده‌است.

برخلاف سال ۱۹۹۲، همسایگان آسیای مرکزی افغانستان اکنون قادرند در ادغام این کشور به اقتصاد منطقه‌ای و اطمینان از عدم فروپاشی دولت و جنگ داخلی، نقشی بازی کنند.

دولت‌های آسیای مرکزی از آنچه در افغانستان اتفاق می‌افتد، متأثر می‌شوند اما نمی‌توانند به گونه برابر در مصالحۀ‌ آن نقش داشته باشند. تاجیکستان و قرقیزستان اقتصاد ضعیف و سیاست‌های شکننده دارند. ترکمنستان معمولاً بی‌طرف و منزوی است. ازبیکستان بهترین موقعیت و منابع انسانی و طبیعی دارد که می‌تواند در مشارکت با قزاقستان نقش کلیدی داشته باشد. آستانه بزرگ‌ترین اقتصاد را در منطقه (آسیای میانه) دارد.

ازبیکستان چی کاری می‌تواند انجام دهد؟

نخست، تاشکند می‌تواند دروازه صادرات و واردات از طریق ایستگاه حمل و نقل ترمز (راه‌آهن و جاده) و فرودگاه بین‌المللی ناووی باشد. این امر تضمین می‌کند که افغانستان گزینه‌های دیگری برای مسیرهای حمل و نقل جنوبی بنادر کراچی و گوادر پاکستان و بندر چابهار ایران داشته باشد. این امر همچنین با توجه به سازش طالبان با چین و پاکستان و توافق آن‌ مبنی بر این که پناه‌گاه‌های امنی فراهم نخواهد کرد یا از اویغورهای مزاحم در غرب چین پشتیبانی نمی‌کند، محتاطانه است. موضعی که بعید به نظر می‌رسد بعد از گرفتن نقشی در کابل از بین برود و دلیل خوبی نیز برای این فرض می‌باشد که به دنبال کمک از این پشتیبانان برای تقویت موضع خود در افغانستان هستند.

شبکه خط آهن و جاده ازبیکستان به عنوان بخشی از برنامه همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی که از سوی بانک توسعۀ‌ آسیایی حمایت می‌شود، گسترش و پیشرفت خواهد کرد. افغانستان نیز از این پروژه در اتصال زیربنای بی‌بهره نخواهد ماند. کابل می‌تواند از کارشناسان ازبیکستان در توسعه خط آهن نیز استفاده کند.

خط آهن حیرتان در هرات می‌تواند به مزار شریف و ایران وصل گردد. از این طریق محموله‌ها می‌تواند از آسیای مرکزی وارد بنادر خلیج فارس شود.

علاوه بر این، راهرو اقتصادی راه لاجورد افغانستان را به ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه وصل کند.

ازبیکستان همچنان دروازه آموزش و تحصیل جوانان افغانستان از طریق مراکز آموزشی تاشکند، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد است.

این جوانان افغانستان که «داگ بروکس» تحلیل‌گر آن‌ها را «نسل ناتو» می‌نامد، انتظارات بالایی دارند و احتمالاً با دیدگاه‌ طالبان دست و پنجه نرم خواهد کرد.

رهبران طالبان احتمالاً‌ به جنگجویان خود پس از پیروزی وعدۀ وظایف خوب را داده‌اند، بنابراین، لازم است تا فرصت‌هایی را غیر از سکتور مواد مخدر ایجاد کنند.

از سویی هم، طبق سروی نهادهای امریکایی، افغانستان ممکن به ارزش یک تریلیون دالر ذخایر معدنی داشته باشد، اما جنگ و فساد آن‌ها را بی‌فایده کرده است.

علاوه براین، ازبیک‌ها می‌توانند حقایق را به طالبان توضیح دهند: اینکه خشونت موجب فرار سرمایه‌گذاران می‌شود، جلوگیری از نیروی کاری زنان ارزش سرمایه‌گذاری را ضعیف می‌سازد چون فقط به ۵۰ درصد نیروی کاری دسترسی دارد، شفافیت مالی خطر پروژه‌ها را کاهش می‌دهد و اینکه کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند طرح شفافیت صنایع استخراجی باعث تشویق سرمایه‌گذاری می‌شود و مهم‌تر از همه کشور به انجنیران و حساب‌داران نیاز دارد تا افراد مسلح.

طالبان همچنان پس از ادغام در روند سیاسی کشور، باید ایده‌های خود را برای از بین بردن القاعده، اتحادیه جهاد اسلامی، جنبش اسلامی پاکستان، داعش و تحریک طالبان پاکستان بیان کنند، زیرا آن‌ها در افغانستان فعالیت می‌کنند و امنیت منطقه را به خطر می‌اندازند.

ازبیکستان و کشورهای آسیای میانه می‌توانند به افغانستان کمک کنند و به طالبان درک واضح و روشنی از مسئولیت‌ها و تعهداتش بدهد.

میرضیایوف رییس جمهور ازبیکستان می‌گوید: «امنیت افغانستان، امنیت ازبیکستان است؛ تضمین ثبات و توسعه کل منطقه آسیای جنوبی و مرکزی».