پشت تصمیم طا-لبان برای شرکت در نشست سازمان ملل چه نهفته است؟
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
مقامات طا-لبان افغانستان، پس از نادیده گرفتن دو نشست قبلی، در نشست سوم سازمان ملل متحد در مورد افغانستان شرکت خواهند کرد. اشتراک در این نشست خود نشان‌دهنده پیشرفت و این احتمال است که جامعه بین‌المللی ممکن راه‌های بهتری برای تعامل با حاکمان دفاکتو در کابل بیابد.
آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل گفت که هدف اصلی دور سوم گفت‌وگوها افزایش تعامل جهان با افغانستان به شیوه‌ای منسجم، هماهنگ و ساختارمندتر است.
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی ارشد طا-لبان با اشاره به موافقت کابل، به رسانه‌های افغانستان گفت که حکومت طا-لبان آجندای مذاکرات آتی را برای افغانستان مفید می‌داند، بنابراین، این بار هیچ پیش‌شرطی وجود نخواهد داشت.
مجاهد گفت: «انشاالله بعداً ترکیب هیئت را اعلام خواهیم کرد. ما معتقدیم که این به نفع افغانستان خواهد بود.»
با این وجود، این بیانیه خیلی زود توسط عبدالقهار بلخی سخنگوی وزارت خارجه طا-لبان، پیگیری شد و هشدار داد که “هر گونه تغییر در آجندا و اشتراک کنندگان” تغییر در دیدگاه آن‌ها خواهد بود.
ریکاردو واله، مدیر تحقیقات پایگاه خبری و تحقیقاتی «خاطرات خراسان» مستقر در اسلام‌آباد، می‌گوید: «این بار، حکومت موقت اعلام کرده است که در این گفت‌وگوها شرکت خواهد کرد. و این امر باید به‌عنوان حرکت عملی از سوی طا-لبان افغانستان برای رسیدن به هدف شان که ادغام در جامعه بین‌المللی است، خوانده شود.»
واله گفت که طا-لبان “به دلیل برخی موضوعات کلیدی که رهبری برای توسعه این کشور مهم می‌داند، شرکت می‌کنند؛ مانند کمک‌های بین‌المللی و فرصت‌های اقتصادی برای سرمایه‌گذاران”.
واله با اشاره به این‌که سازمان ملل اطمینان داده است مشارکت طا-لبان به منزله به رسمیت شناختن نیست، گفت که این اقدام “خود یک پیروزی برای دیپلماسی طا-لبان افغانستان در حفظ خطوط سرخ شان است و در عین حال به تدریج روابط با بقیه جهان را تقویت می‌کند”.
قطر و طا–لبان
قطر – که در تعامل و فراهم کردن محل ملاقات طا-لبان برای مذاکره با قدرت‌های جهانی نقش مهمی ایفا می‌کند – با توجه به اندازه نسبتا کوچکش در شورای همکاری خلیج فارس، کار دشواری را بر عهده گرفت. اما این تلاش‌ها نتایج خوبی را به همراه داشته است. دوحه با اتصال افغانستان به اشخاص ثالث اعتبار دیپلماتیک محکمی را در سطوح منطقه‌ای و جهانی کسب کرده است.
به گفته گیدو اشتاینبرگ محقق و دستیار ارشد بخش تحقیقات خاورمیانه و آفریقا در موسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت، قطر حدود دو دهه است که خود را به عنوان میانجی در سیاست‌های منطقه‌ای معرفی می‌کند «عمدتاً به این دلیل که می‌خواهد موقعیت منطقه‌ای‌اش بهبود یابد.»
اکنون نیز اعتقاد بر این است که قطر به عنوان میزبان نقش مهمی در متقاعد کردن طا-لبان برای شرکت در نشست آتی داشته است.
طا-لبان از دفتر خود در دوحه برای ارتباط با بسیاری از کشورها جهت مذاکره و صحبت استفاده می‌کند و به آن وابسته است.
واله در مورد این‌که آیا نقش قطر طا-لبان را جسورتر کرده و آن‌ها را به عنوان یک نهاد حکومتی به میز مذاکره عادی‌سازی می‌کند، گفت: «امارت یک روند آهسته و بلندمدت را دنبال کرد، [و] نشان داد که در حال به دست آوردن نتیجه است. مشارکت هیئت طا-لبان افغانستان [در سومین کنفرانس سازمان ملل متحد] در دوحه این روند را تقویت می‌کند.»
به نظر واله، «اگر قطر به همین استراتژی ادامه دهد، احتمالاً طا-لبان افغانستان به تدریج با ثبات بیشتری در تار و پود روابط اقتصادی، سیاسی و احتمالاً دیپلماتیک ادغام خواهند شد».
کریستو ایاد، مشاور ارشد در InStrat، پلت‌فرم مستقل تحقیقاتی و مشاوره‌ای مستقر در دوحه، می‌گوید: «دوحه از زمان خروج غرب از افغانستان در ۲۰۲۱، نقش مهمی را به عنوان تسهیل‌کننده و میانجی برای ارتباط مستمر با طا-لبان ایفا کرده است. در حالی که مهارت قطر برای اعمال چنین دیپلماسی قدرت‌نرم به خوبی تثبیت شده است، اما دامنه واسطه آن از شرکای نزدیک بین‌المللی یا زمینه‌های چندجانبه گسترده‌تر جدا نیست.»
ایاد با تاکید بر مدیریت ماهرانه قطر در وضعیت دشوار، گفت: «نگرانی‌هایی در مورد چگونگی ایجاد و تطبیق یک ساختار تعامل سازنده با کابل تحت کنترول طا-لبان پدیدار شده است تا از وخامت شرایط بشردوستانه جلوگیری شود. توصیف نقش هماهنگ جهانی قطر به عنوان حامی طا-لبان در میز مذاکره احتمالاً باید با دقت بیشتری انجام شود. دوحه از ابتدا همواره بر تعهدش بر اساس نیاز مطلق به گفت‌وگوی سازنده تاکید کرده بود که بدون به خطر انداختن حقوق بشر و با تکیه بر معیارهای بین‌المللی نیازمند فرآیند اعتمادسازی و نیاز مطلق به گفت‌وگوی سازنده است.»
حقوق زنان در افغانستان
در همین حال، با توجه به این‌که حکومت طالبان از سوی گروه‌های حقوق زنان مورد انتقاد شدید قرار گرفته است، فشار قابل توجهی از سوی چندین گروه جامعه مدنی برای اولویت دادن به حقوق زنان و حضور زنان افغانستان بر سر میز سومین نشست سازمان ملل در دوحه وجود دارد. ممنوعیت آموزش دختران بالای ۱۲ سال توسط طالبان که هفته گذشته هزار روزه شد، با وجود خشم جهانی همچنان ادامه دارد. صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) با محکوم کردن آن به عنوان “نقطه عطف غم‌انگیز و نگران‌کننده” می‌گوید که “هزار روز تعطیلی مکتب = از دست رفتن ۳ میلیارد ساعت یادگیری برای دختران در افغانستان.” نماینده قطر در بیانیه اخیر خود در سازمان ملل به وضوح بر افزایش چالش‌ها در زمینه‌های انسانی، اقتصادی و معیشتی و همچنین شرایط بحرانی حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان و دختران، آزادی‌های اساسی و حق آن‌ها برای دستیابی به حقوق بشر، تحصیل و کار تاکید کرد.
صبنا صدیقی المانیتور – Al-Monitor
