تماسی از دهلی به کابل؛ آیا هدف جبهه جدید است؟
خبرگزاری دید: تماس تلفونی جی‌شنکر با طالبان فقط یک حرکت نمادین نبود، بلکه نشان‌دهنده تغییر آشکار در سیاست خارجی دیرینه هند بود. سال‌ها هند از هرگونه تماس مستقیم با طالبان اجتناب می‌کرد و آن‌ها را دست‌نشانده پاکستان می‌دانست.
زمانی طالبان برای هند کاملاً غیرقابل دسترس بود. وقتی این گروه در آگست ۲۰۲۲ در افغانستان به‌قدرت بازگشت، هند به‌سرعت سفارت خود در کابل را تعطیل کرد. در آن زمان، به نظر می‌رسید که هند تمام دسترسی‌اش را به افغانستان از دست داده است. اما امروز، اوضاع بسیار متفاوت به نظر می‌رسد. وقتی اس. جی‌شنکر، وزیر امور خارجه هند، با امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه طالبان، تماس تلفنی برقرار کرد، بسیاری را شگفت‌زده کرد. این نخستین باری بود که وزیر امور خارجه هند به‌طور مستقیم با مقام طالبان صحبت کرد. چیزی که این تماس را حتی مهم‌تر می‌سازد این بود که این تماس در زمانی انجام شد که بر بنیاد گزارش‌ها یک مقام ارشد طالبان بی‌سروصدا به هند سفر کرده بود.
این امر فقط یک حرکت دیپلماتیک معمولی نبود، بلکه نشانه روشنی بود مبنی بر این‌که هند به روش‌های استراتژیک جدیدی فکر می‌کند، به خصوص در مورد پاکستان.
چرا تماس جی‌شنکر چیزی بیش از یک حرکت نمادین بود؟
تماس تلفونی جی‌شنکر با طالبان فقط یک حرکت نمادین نبود، بلکه نشان‌دهنده تغییر آشکار در سیاست خارجی دیرینه هند بود. سال‌ها هند از هرگونه تماس مستقیم با طالبان اجتناب می‌کرد و آن‌ها را دست‌نشانده پاکستان می‌دانست. این تماس آن سکوت را شکست. این موضوع آغاز روابط مستقیم با طالبان بود و همچنین نشان می‌دهد که هند مایل به سازگاری با ساختار جدید قدرت در افغانستان است.
این اقدام سه نکته مهم را بیان می‌کند:
نخست، احتمال به‌رسمیت شناختن حکومت سرپرست از سوی هند: هند با گفتگوی مستقیم با وزیر امور خارجه طالبان، آشکارا نشان داد که آماده تعامل با حکومت طالبان است؛ چیزی که قبلاً غیرقابل تصور بود.
دوم، هند اکنون ممکن است برای استفاده از افغانستان به‌عنوان جبهه‌ای علیه پاکستان آماده باشد: با وخیم شدن روابط طالبان و پاکستان، هند فرصتی را برای مقابله با پاکستان با ایجاد نفوذ در افغانستان می‌بیند.
سوم، بازگشت استراتژیک هند به افغانستان: پس از خروج امریکا و بازگشت طالبان به قدرت، چین در افغانستان فعال بوده است. اکنون، با این تماس، هند احتمالاً برای ایجاد تعادل با حضور چین و حفظ منافعش، دوباره وارد بازی می‌شود.
سفر مخفیانه‌ای که حرف‌های زیادی برای گفتن دارد
گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر این‌که ملا محمد ابراهیم صدر، یکی از رهبران ارشد امنیتی طالبان و معاون وزیر داخله، اوایل ماه می، درست چند روز پس از حمله تروریستی پهلگام، مخفیانه به دهلی سفر کرده است. طبق گزارش ساندی گاردین، او به رهبر طالبان نزدیک است و نفوذ زیادی بر دستگاه امنیتی آن‌ها دارد.
سفر احتمالی او به هند، به‌ویژه با توجه به افزایش تنش‌ها بین هند و پاکستان، پیام مهمی را ارسال می‌کند. اگر این سفر اتفاق افتاده باشد، می‌تواند به این معنی باشد که هند از دیپلماسی پنهانی با طالبان برای ارسال هشدار به اسلام‌آباد استفاده می‌کند.
زنگ خطر برای پاکستان
روابط بین طالبان و پاکستان مانند گذشته نیست. در واقع، اکنون کاملاً پرتنش است. ابراهیم صدر به‌عنوان فرد ضد پاکستان شناخته می‌شود و نزدیکی روزافزون او با هند قطعاً اسلام‌آباد را نگران خواهد کرد. برای پاکستان که مدت‌هاست افغانستان را به‌عنوان دارایی استراتژیک (عمق استراتژیک) می‌بیند، این امر نگرانی جدی است.
رویکرد جدید هند در قبال افغانستان
پیش از این، مشارکت هند در افغانستان بر ایجاد دموکراسی، ارتقای حقوق زنان، ساخت زیرساخت‌هایی مانند پارلمان افغانستان، جاده‌ها و سدها متمرکز بود. اما با بازگشت طالبان به قدرت و رفتن ایالات متحده، هند مجبور شد رویکردش را تغییر دهد.
اکنون، هند واقع‌گرایی را به آرمان‌گرایی ترجیح می‌دهد. استراتژی جدید این است: با هر کسی که در قدرت است، حتی اگر طالبان باشد، صحبت کنید تا اطمینان حاصل شود که خاک افغانستان برای فعالیت‌های ضدهند استفاده نمی‌شود و ثبات در منطقه حفظ می‌شود. این امر همچنین اقدامی برای مقابله با مشارکت رو‌به‌رشد چین و پاکستان در منطقه است.
طالبان هم به هند نیاز دارند
طالبان به‌شدت به‌دنبال به‌رسمیت شناخته شدن از سوی جامعه جهانی است. تاکنون، کشورهای بسیار اندکی رسماً با آن‌ها تعامل داشته‌اند. رابطه با هند، گامی بزرگ به‌سوی مشروعیت خواهد بود.
افغانستان همچنین در حال گذر از یک بحران بزرگ اقتصادی و انسانی است، یعنی گرسنگی، بیکاری و کمبود زیرساخت‌ها در همه جا مشهود است. چین با پول و پروژه‌ها وارد عمل می‌شود، اما بسیاری افغانستانی‌ها از وابستگی بیش از حد به پکن احساس ناراحتی می‌کنند.
در مقابل، هند سابقه حسن نیت در افغانستان دارد. این کشور جاده، مکتب، بند و حتی پارلمان افغانستان را ساخته است. برای بسیاری از افغانستانی‌ها، هند دوست قابل اعتماد است. بنابراین اگر هند دوباره وارد عمل شود، می‌تواند همان کمکی باشد که افغانستان واقعاً به آن نیاز دارد.
مترجم: سید طاهر مجاب ـ خبرگزاری دید
نویسنده: آنالیزا پَتاک
منبع: India.com