خبرگزاری دید: سیاستهای پاکستان در قبال افغانستان از دیرباز بر محور ابزاری کردن گروههای افراطی استوار بوده است. اسلامآباد با این باور که میتواند از این گروهها به عنوان اهرمهای ژئوپولیتیک در منطقه بهره گیرد، به طور سیستماتیک بحرانآفرینی در افغانستان را به عنوان استراتژی اصلی خود برگزید.
خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، روز گذشته (شنبه، ۱۰ عقرب) در گفتوگو با شبکه جیو نیوز، طالبان را مسئول هرگونه فعالیت تروریستی از خاک افغانستان خواند و تأکید کرد که تنها راه حل، پایان دادن به تروریزمی است که از این سرزمین سرچشمه میگیرد. این اظهارات در حالی مطرح میشود که پاکستان خود دهههاست متهم اصلی پرورش و حمایت از گروههای افراطی است که امروز به چالشی امنیتی برای اسلامآباد تبدیل شدهاند.
سیاستهای پاکستان در قبال افغانستان از دیرباز بر محور ابزاری کردن گروههای افراطی استوار بوده است. اسلامآباد با این باور که میتواند از این گروهها به عنوان اهرمهای ژئوپولیتیک در منطقه بهره گیرد، به طور سیستماتیک بحرانآفرینی در افغانستان را به عنوان استراتژی اصلی خود برگزید. این رویکرد که حتی برخی مقامات پاکستانی، از جمله خود آقای آصف، پیشتر از آن به عنوان «بازی کثیف» یاد کرده بودند، هدف نهایی آن تضمین نفوذ دایمی اسلامآباد در جغرافیای سیاسی و امنیتی منطقه بود.
آنچه امروز تحت عنوان تحریک طالبان پاکستان شناخته میشود، محصول مستقیم همین سیاستهای کوتهبینانه است. پاکستان در محاسبات خود تصور میکرد که این گروهها همواره در راستای منافع اسلامآباد عمل خواهند کرد و ابزاری رام در دست سیاستگذاران پاکستانی خواهند ماند. اما تحولات سال ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، این معادله را به کلی دگرگون کرد و اسلامآباد را در بنبستی امنیتی-سیاسی گرفتار ساخت.
پاکستان اکنون در موقعیتی پارادوکسیکال قرار گرفته است. از یک سو، دیگر نمیتواند اهرمهای جدیدی از داخل افغانستان برای تأمین منافع خود ایجاد کند و از سوی دیگر، طالبان حاکم به دلایل متعدد، دیگر آن گروه مطیعی نیست که بتواند تحت دیکتههای مستقیم اسلامآباد سیاستگذاری کند.
این وضعیت نوین، پاکستان را در موضعی انفعالی قرار داده و استراتژیستهای پاکستانی را به سوی رویکرد نظامیگری سوق داده است؛ رویکردی که هر دو طرف محتاطانه از آن استفاده میکنند و گویی پیشبینیناپذیری تحولات و وخامت بیشتر شرایط را در محاسبات خود گنجاندهاند.
اتهامات دیروز وزیر دفاع پاکستان به هند مبنی بر راهاندازی جنگ نیابتی از دوران حکومت اشرف غنی نیز بخشی از روایتسازی اسلامآباد برای انحراف از مسئولیتهای تاریخی خویش است. این در حالی است که نقش پاکستان در بحرانآفرینی در افغانستان موضوعی پنهان نیست و در محافل بینالمللی به طور گسترده شناخته شده است.
آنچه امروز مقامات پاکستانی امروز تحت عنوان «تروریزم» ناشی از افغانستان بدان اشاره میکنند، دقیقاً همان محصول تلخی است که روزگاری اسلامآباد برای اهداف توسعهطلبانه و بحرانآفرینانه خود کاشت. اکنون پاکستان در آتش خانهای میسوزد که خود ساخته است؛ تنگنایی که گریز از آن جز با بازنگری بنیادین در سیاستهای منطقهای و پایان دادن به استفاده ابزاری از افراطگرایی، میسر نخواهد بود.
نویسنده: رحمت الله عنایتی – خبرگزاری دید