خبرگزاری دید: حدود ۳۰۰ خانواده افغانستانی این روزها در پارک آرژانتین اسلامآباد، درست چند کیلومتر دورتر از منطقه فوق امنیتی «رِدزون» در شرایطی غیرانسانی زندگی میکنند؛ بدون سرپناه، خدمات درمانی یا وضعیت قانونی مشخص. آنها از ماهها پیش هدف موج تازه اخراجهای اجباری دولت پاکستان قرار گرفتهاند.
بارش باران در ۱۸ سپتامبر، زمین محل اقامت آنان را غرق در آب کرد. اکنون صدها کودک، زن و سالمند روی چمنهای نمناک زیر پلاستیکهای موقت شب را به صبح میرسانند. به گفته پناهجویان، شفاخانهها بدون کارت ملی پاکستانی از پذیرش بیماران خودداری میکنند و دسترسی به سرویسهای بهداشتی به حداقل رسیده است.
این وضعیت پیامد مستقیم طرح دولتی موسوم به «برنامه بازگشت اتباع خارجی غیرقانونی» است که نخستینبار در سپتامبر ۲۰۲۳ اعلام شد. دولت پاکستان در آن زمان به حدود چهار میلیون افغانستانی در خاکش اشاره کرد و مهلت خروج برای افراد بدون مدرک را تا پایان اکتوبر همان سال تعیین کرد.
از اکتوبر ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۱.۵ میلیون نفر به افغانستان بازگشتهاند؛ از جمله بیش از نیمی دارای کارت اثبات ثبت PoR بودهاند؛ نشانهای از گسترش دامنه اخراجها به پناهندگان قانونی. پس از پایان اعتبار کارتهای PoR در ۳۰ جون ۲۰۲۵ و امتناع دولت از تمدید آنها، حدود ۱.۴ میلیون پناهجوی ثبتشده عملاً بدون وضعیت قانونی باقی ماندند.
به نقل از نشریه خبری داون، در پارک آرژانتین، خانوادهها در چادرهای پلاستیکی زندگی میکنند و از بارش باران و نبود امکانات اولیه رنج میبرند.
نورا خانزاری، مادر سه فرزند از کابل که دو ماه است در این محل اقامت دارد، میگوید: «تمام منطقه دیشب زیر آب رفت. کودکان از ترس تا صبح گریه میکردند.»
به گفته ساکنان، حدود ۱۸۰ کودک زیر پنج سال در این محل موقت زندگی میکنند. لینا محرابزاده، بیوهای با پنج فرزند، میگوید خانوادهها برای تأمین یک وعده غذای مشترک در روز پول جمع میکنند.
در همین حال، فرآیند اسکان مجدد در کشورهای ثالث نیز با کاهش سهمیهها متوقف شده است. طبق آمار سازمان ملل، سهمیه جهانی اسکان مجدد افغانستانیها از بیش از ۱۱۶ هزار نفر در سال گذشته به چند هزار نفر در سال جاری سقوط کرده است. برنامههای اسکان در آمریکا و آلمان نیز از اوایل ۲۰۲۵ به حالت تعلیق درآمده است.
حسینه رافع، خبرنگار و فعال حقوق زنان از کابل که در ۲۰۲۲ به پاکستان گریخته است، میگوید: «طالبان با صدای زنان مخالفاند. حالا هم دولت پاکستان ما را بیهیچ پناهگاهی رها کرده.»
در همین حال، اُسوه کوهستانی، دختر ۱۹ سالهای که در پارک زیر درختی شعر فارسی مینویسد، میگوید: «ما مجرم نیستیم، خانوادههای تحصیلکردهایم. مهمتر از همه، انسانیم. دولت پاکستان باید با ما مانند انسان رفتار کند.»
پاکستان عضو کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهندگان یا پروتکل ۱۹۶۷ نیست؛ از همینرو پناهجویان در چارچوب قانون «اتباع خارجی» تعریف میشوند، که به دولت اجازه بازداشت و اخراج اتباع بیمدرک را میدهد.
قیصر خان افریدی، سخنگوی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در پاکستان، میگوید که خلأ قانونی باعث شده بسیاری افغانستانیها نتوانند اقامت خود را تمدید یا ثبت کنند. «ما از دولت خواستهایم سازوکار تازهای برای ثبت و مستندسازی ایجاد کند.»
این وضعیت نتیجه مستقیم ۲۰ سال مداخله نظامی آمریکا در افغانستان و خروج پرهرج و مرج از این کشور است.