خبرگزاری دید: سیاستهای سختگیرانه و نگاه منفی رسانهای در دو سال اخیر، باعث شده است که بخشی از جامعه مهاجر احساس ناامنی کند و بازگشت به افغانستان را ترجیح دهد. این اقدامات نه تنها اثرات انسانی و اجتماعی دارد، بلکه پروژههای اقتصادی و بازار کار را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
حضور مهاجرین افغانستانی در کشورهای میزبان همواره موضوعی حساس بوده و طی دو سال اخیر در ایران و پاکستان، بار سیاسی و رسانهای تازهای پیدا کرده است. در ایران، جریانها و رسانههای مخالف مهاجرین با برجسته کردن مسائل اجتماعی و اقتصادی، فضای منفی علیه مهاجرین افغانستانی ایجاد کردهاند. این روند باعث شد که برخی نهادهای دولتی نگاه سختگیرانهای اتخاذ کنند و بخش قابل توجهی از مهاجرین احساس ناامنی کرده و به افغانستان بازگردند. مشابه این شرایط در پاکستان نیز رخ داد؛ تنشهای سیاسی با حکومت کابل و محدودیتهای مرزی، فشار بر مهاجرین را افزایش داد و بسیاری از آنان با محدودیت در اشتغال و خدمات اجتماعی مواجه شدند.
واقعیت این است که مهاجرین به خودی خود تهدید یا بار اقتصادی نیستند. در کشورهای توسعهیافته، حضور آنها به رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی کمک کرده است. در آلمان حدود ۲۰٪ جمعیت این کشور را مهاجرین تشکیل میدهند و هر ۲۰۰ هزار مهاجر، میتوانند تا ۱۰۰ میلیارد یورو رشد اقتصادی ایجاد کنند. در کانادا و استرالیا نیز به ترتیب ۲۳ و ۳۰ درصد جمعیت این کشورها را مهاجرین تشکیل میدهند و مطالعات سازمانهایی مانند همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) نشان میدهد مناطقی که جمعیت مهاجر بیشتری دارند، از بهرهوری و درآمد بالاتری برخورداند. حتی در قطر، بیش از ۹۰٪ پروژههای بزرگ، از استادیومهای جام جهانی تا برجهای تجاری، توسط مهاجرین ساخته شده است.
در ایران، حضور مهاجرین افغانستانی به ویژه در بخشهای کشاورزی، خدماتی و صنایع تولیدی محسوس است. آنها با تأمین نیروی کار و مشارکت در بازار، به رشد اقتصادی و استمرار پروژهها کمک میکنند. با این حال، سیاستهای سختگیرانه و نگاه منفی رسانهای در دو سال اخیر، باعث شده است که بخشی از جامعه مهاجر احساس ناامنی کند و بازگشت به افغانستان را ترجیح دهد. این اقدامات نه تنها اثرات انسانی و اجتماعی دارد، بلکه پروژههای اقتصادی و بازار کار را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
پاکستان نیز شرایط مشابهی دارد؛ حضور مهاجرین افغانستانی و دیگر کشورهای همسایه به صنایع و پروژههای تجاری کمک میکند، اما محدودیتهای مرزی، تنشهای سیاسی و افزایش فشار بر مهاجرین باعث اختلال در تجارت، اشتغال و دسترسی به خدمات شده است. این فضای دوگانه، اهمیت سیاستگذاری هوشمند و مدیریت دقیق را برجسته میکند.
از منظر تحلیلی، مهاجرین فرصتی برای تنوع فرهنگی و رشد اقتصادی هستند. آنها با مهارتها، تجربهها و فعالیتهای اقتصادی خود، به افزایش نوآوری، کارآفرینی و انسجام اجتماعی کمک میکنند. کشورهای موفق با برنامههای آموزشی، فرصتهای شغلی مناسب و حمایت قانونی، مهاجرین را به سرمایه انسانی مؤثر تبدیل کردهاند. ایران و پاکستان نیز با رویکرد واقعبینانه و مدیریت هوشمند میتوانند اثرات منفی حضور آنان را کاهش دهند و مهاجرین را به نیروی محرک توسعه تبدیل کنند.
در نهایت، مهاجرین مانند جریان آب هستند؛ اگر مسیر و مدیریت مناسبی داشته باشند، زمینهای خشک اقتصادی و اجتماعی را سبز و حاصلخیز میکنند، اما اگر فضای منفی رسانهای یا محدودیتهای ناگهانی وجود داشته باشد، مشکلات گسترده ایجاد میشود. ایران و پاکستان با سیاستهای شفاف، حمایت قانونی و همزیستی مسالمتآمیز میتوانند این جریان را به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل کنند؛ فرصتی که هم اقتصاد را رونق دهد و هم انسجام اجتماعی را تقویت کند.
تجربه جهانی نشان میدهد نگاه واقعبینانه و هوشمندانه به مهاجرین، کلید بهرهبرداری از این سرمایه انسانی است و میتواند جریانهای مهاجرستیز و نگرانیهای ناشی از آن را تعدیل کند.
نویسنده: سلیمان صابر – خبرگزاری دید