هند در جستجوی نقش جدید در افغانستان

اکنون هند با تعامل غیررسمی با حکومت طا-لبان و ادامه تعاملات مردم با مردم، در حال تجدید نظر استراتژی خود در افغانستان است. دهلی‌نو همچنین امیدوار است در ماه‌های آینده تعاملات خود را با طا-لبان افزایش دهد

هند و افغانستان نه مرز مشترک دارند و نه ارتباط مستقیم از طریق خط آهن و نه جاده‌ای بین دو کشور، اما به دلیل نوسان روابط افغانستان با پاکستان، هند مدت‌هاست که بازیگر فعال در افغانستان بوده است.
در حکومت قبلی طا-لبان (۱۹۹۷-۲۰۰۱) روابط بین دو کشور ناآرام بود و روابط هند با ایتلاف شمال نه تنها نزدیک، بلکه هند از نیروهای ایتلاف شمال در افغانستان حمایت می‌کرد. اکنون در این برهه از زمان، هند می‌خواهد کانال ارتباطی با حکومت طا-لبان را باز نگه دارد تا از منافع خود محافظت کند.
با بدتر شدن بحران اقتصادی و بشردوستانه در افغانستان، پاکستان نه تنها کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی به افغانستان ارایه می‌کند، بلکه از جهان می‌خواهد تا افغانستان را برای نجات از این فاجعه انسانی یاری کند. در این راستا، پاکستان به هند اجازه می‌دهد تا کمک‌های بشردوستانه خود مانند گندم، دارو و سایر اقلام حیاتی را از طریق پاکستان به افغانستان بفرستد، در حالی که روابط پاکستان و هند در پایین‌ترین حد خود قرار دارد.
در طول دو دهه حضور ایالات متحده در افغانستان، هند نه تنها بازیگر کلیدی در افغانستان بود، بلکه ذینفع مستقیم دو دهه حضور ایالات متحده در افغانستان بود.
پس از سقوط کابل در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ و خروج ایالات متحده از افغانستان، نقش هند در افغانستان به صفر رسیده است. اکنون هند به دنبال نقش جدید خود در افغانستان است، هفته گذشته هند سفارت خود را در کابل پس از نزدیک به ده ماه بازگشایی کرد.
اگر هند موفق شود نقش جدیدی را در افغانستان به دست آورد، هند از این وضعیت مانند گذشته استفاده خواهد کرد. این امر روابط پاکستان و حکومت طا-لبان را بدتر خواهد کرد. هند می‌خواهد با کمک به عناصر ضد پاکستانی مانند ارتش آزادی‌بخش بلوچ و تحریک طا-لبان پاکستان برای ایجاد نظم و قانون در کشور، دهلیز اقتصادی چین پاکستان را از مسیر خارج کند.
اکنون هند با تعامل غیررسمی با حکومت طا-لبان و ادامه تعاملات مردم با مردم، در حال تجدید نظر استراتژی خود در افغانستان است. دهلی‌نو همچنین امیدوار است در ماه‌های آینده تعاملات خود را با طا-لبان افزایش دهد. برای این منظور، در نوامبر ۲۰۲۱، هند «سومین گفت‌وگوی امنیتی منطقه‌ای در مورد افغانستان» را انجام داد و پس از آن گفت‌وگوی هند و آسیای مرکزی در دسمبر ۲۰۲۱، زمانی که پاکستان میزبان کنفرانس وزیران امور خارجه سازمان کشورهای اسلامی (OIC) بود، انجام شد.
سفر اخیر هیئت هندی به رهبری جی پی سینگ به افغانستان برای اولین بار پس از تسلط طا-لبان، نشانه آشکاری است که هند به دنبال نقش خود در افغانستان است. جی پی سینگ در گذشته نیز با هیئت طا-لبان در دوحه دیدار کرده است. هند از این سفر برای بحث در مورد کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی یاد کرد، اما بیانیه طا-لبان در رابطه با این سفر حاکی از آن است که این دیدار فراتر از نگرانی‌های بشردوستانه بوده است. سخنگوی طا-لبان در توییتی نوشت که دیدار سینگ با امیر خان متقی سرپرست وزارت امور خارجه بر روابط دیپلماتیک، تجارت دوجانبه و کمک‌های بشردوستانه متمرکز بود. متقی اولین سفر هندی‌ها به کابل را «شروع خوب در روابط بین دو کشور» توصیف کرد.
برای تقویت روابط دوجانبه با حکومت طا-لبان و به دست آوردن نقش جدید در افغانستان، هند می‌تواند مانند گذشته آموزش‌های نظامی بیشتری را به نیروهای امنیتی افغان ارایه دهد و در برنامه‌های ظرفیت‌سازی طولانی‌مدت سرمایه‌گذاری کند. این کشور می‌تواند با ارایه آموزش و به اشتراک‌گذاری اطلاعات با حکومت طا-لبان، فعالانه در امور امنیتی کمک کند.
پاکستان هیچ مشکلی با روابط بین هند و افغانستان ندارد، در صورتی که طا-لبان به هند اجازه استفاده از خاک این کشور را ندهد. اما فعالیت‌های گذشته هند قطعاً باعث نگرانی جدی امنیت ملی پاکستان شده است. چنانچه سخنگوی وزارت خارجه پاکستان اعلام کرده است: ما دوست نداریم کسی نقش منفی یا نقش یک خراب‌کار را بازی کند».