پیشنهاد متواضعانه برای نجات افغانستان – از خودش

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید

اکنون وقتش گذشته است، اکسیجن توسط اوکراین مکیده می‌شود و تأثیرگذاری بر رهبری پسا-مرگ بسیار دشوار است. من فکر می‌کنم افغانستان در حال حاضر در دست هیچ کسی نیست، زیرا دیگر به اندازه کافی جذاب نیست

در حالی که افغانستان بیشتر در فقر فرو می‌رود و نقض حقوق بشر بیداد می‌کند، گروه‌های مختلف در تبعید، از جمله وزرای سابق در دولت قبلی و رهبران تبعیدی که از ۲۰ سال سخاوت غرب سود بردند، برنامه‌هایی برای بازگشت خود به قدرت ارائه کرده‌اند. اما آن‌ها محبوب نیستند. گروه‌های مقاومت احتمالاً برای فصل جنگ در هوای گرم سال آینده قدرت خواهند یافت، اما متحد نیستند. بسیاری تحلیلگران و دیپلمات‌ها، جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود را دارای پوتانسیل گرد‌هم آوردن گروه‌های ضد طا-لبان می‌دانند. اما ایده‌های سیاسی او چندان عمیق نیست.
با این حال، پیشنهادی که در میان طا-لبان و مقامات غرب به طور یکسان مورد توجه قرار گرفته است، از سوی یک سیاستمدار افغان به نام امین کریم از حزب سیاسی پوپولیست اسلامی مطرح شده است. او به پیش‌نویس بودجه ماه مارچ افغانستان کمک کرد و اکنون در حال ترویج طرحی است که به گفته وی تضمین می‌کند در سال‌های آینده تغییراتی به وجود آید که به افغانستان کمک می‌کند استقلال خود را حفظ، از فروپاشی سیاسی و جنگ داخلی اجتناب کند و دوباره به جامعه بین‌المللی بپیوندد.
کریم در طرح خود به طا-لبان پیشنهاد می‌کند که روابط شان را با متحدان تروریست خود به عنوان بخشی از تعهد گسترده‌تر به «نظام سیاسی مبتنی بر اراده شهروندان» قطع کنند. این امر شامل انتخابات و احزاب سیاسی، پارلمان، قانون اساسی تضمین کننده حقوق بشر و به ‌ویژه حقوق زنان و آزادی بیان و رسانه می‌شود. طا-لبان نیز گروه‌های قومی و مذهبی را به غیر از گروه سنی پشتون، در خود جای می‌دهد تا یک «نظام سیاسی کثرت‌گرا» تشکیل شود.
در عوض، جامعه بین‌المللی شخصیت‌های طا-لبان را از فهرست سیاه ایالات متحده و سازمان ملل حذف و متعهد می‌شود که به مدت ۱۵ سال بودجه توسعه‌ای را تأمین کند و قول می‌دهد که هیچ کشور دیگری در افغانستان «دخالت» – یعنی حمله – نخواهد کرد.
او می گوید که اصلاحات نه تنها برای طا-لبان بلکه برای دولت افغانستان موضوع بقا است. به گونه‌ای که اوضاع پیش می‌رود، فقط موضوع زمان است که شورش گسترده‌ای رخ دهد. کریم طرح خود را با مقامات غربی در میان گذاشته است، برخی از آن‌ها به فارین پالیسی گفته‌اند که می‌خواهند این بحث فراتر از حقوق زنان و سایر موضوعات بشردوستانه که در حال حاضر در آجندا هستند، باشد.
با تمرکز بر علایم به جای علل، فساد و سوء‌مدیریتی که به نابودی جمهوری افغانستان کمک کرد، قرار است تکرار شود. سازمان ملل کنترول بیش از حد بر اقتصاد را افزایش داده است، و پول نقد را در پروازهای چارتر به بانک مرکزی تحت کنترول طا-لبان آورده است، و کمک‌ها توسط بخش خیریه تحت کنترول طا-لبان توزیع می‌شود. اما توجه چندانی به حضور سازمان‌های تروریستی در این کشور، از جمله القاعده، یا موج قریب‌الوقوع مهاجرت نمی‌شود، چنانچه میلیون‌ها مرد جوان برای جستجوی کار و امنیت آماده ترک افغانستان هستند.
تغییر گارد در هیئت معاونت سازمان ملل متحد، با انتصاب مارکوس پوتزل، سفیر سابق آلمان در کابل، همزمان با گسترش مأموریت آن «برای تسهیل گفت‌و‌گو بین همه بازیگران سیاسی و ذینفعان مرتبط افغان، منطقه و جامعه بین‌المللی گسترده‌تر.» منبعی می‌گوید که این «فضا را برای تعامل بیشتر از جانب آن‌ها [طالبان] به وجود می‌آورد.»
اینجاست که پیشنهاد کریم مطرح می‌شود. او می‌گوید که چند نفر از شخصیت‌های مهم حکومت نیاز به تغییر را تأیید کرده‌اند، قبل از اینکه مردم علیه طا-لبان بشورد – و طا-لبان علیه یکدیگر بشورند. این امر دروازه‌های مقاومت مسلحانه گسترده‌تری را که احتمالاً از بیرون حمایت می‌شود، برای جنگ‌سالاران سابق برای پیوستن به معارضه باز می‌کند – دستورالعملی برای جنگ داخلی.
برنامه کریم نمی‌توانست در زمان بهتری انجام شود. زمین‌لرزه ویرانگر ۲۲ جون ناتوانی طا-لبان را در حکومت یا توقف فرار مغزها نشان داده است. این طرح نشان‌دهنده راه‌حل داخلی به بن‌بست سیاسی است که به همه احزاب داخلی امکان می‌دهد تا ادعای مالکیت کنند، به جای اینکه بیگانگان به آن‌ها بگویند چه باید بکنند.
برای مثال، اجلاس سراسری علمای دینی که در کابل برگزار شد، با حضور ۳۵۰۰ مرد عمدتاً سنی پشتون برگزار می‌شود، به‌رغم اینکه تقریباً یک سال از درخواست‌ها برای حضور زنان و سایر گروه‌های قومی می‌گذرد. امنیت این جلسه منعکس‌کننده رویدادهای مشابهی بود که توسط دولت سابق برگزار شد، با پست‌های بازرسی، تلاشی همه اشتراک‌کنندگان و گشت هلیکوپتر. و درست مانند دوران دولت سابق، توسط یک گروه مخالف که خود را جبهه مبارزان آزادی می‌نامید، مورد حمله قرار گرفت.

لفاظی‌های نمایش داده شده به طور قابل پیش‌بینی افراطی بود. آخوند، نخست‌وزیر موقت حاضران را تشویق کرد که شیوه فعلی اسلام‌گرایان را بپذیرند. عبدالسلام حنفی معاون او گفت که زنان توسط مردان نمایندگی خواهند شد. و یکی از روحانیون هرات گفت که هر کس علیه طا-لبان سر بلند می‌کند، باید سرش بریده شود.
چنین سخنانی چندان تعجب‌آور نیست. در طول حضور غرب در افغانستان، پس از حملات ۱۱ سپتمبر و متعاقب آن حمله ایالات متحده که طا-لبان را از قدرت کنار زد، توجه چندانی به سیاست داخلی افغانستان نشد.
یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «ما یا طرف جمهوری، با روسای جمهور فاسد بوده‌ایم، یا به سمت این واقع‌گرایی فعلی پیش رفته‌ایم و فکر می‌کنیم که باید با طا-لبان همزیستی کنیم، یا روی ارتش تمرکز کرده‌ایم. یا روی برخی جنگ‌سالاران تمرکز کرده‌ایم. اما سیاست واقعی این مکان برای ما جالب نبوده است.»
او با اشاره به فقدان حکومت‌داری مناسب می‌گوید: اکنون وقتش گذشته است، اکسیجن توسط اوکراین مکیده می‌شود و تأثیرگذاری بر رهبری پسا-مرگ بسیار دشوار است. من فکر می‌کنم افغانستان در حال حاضر در دست هیچ کسی نیست، زیرا دیگر به اندازه کافی جذاب نیست، یا کاملاً در دست افراد بشردوست و حقوق بشر است. ما عمدتاً بر داده‌های مبتنی بر منافع تکیه کرده‌ایم، اما اگر به سازمان‌های غیردولتی تکیه کنید، آن‌ها همیشه به شما خواهند گفت که آخرالزمان فردا اتفاق می‌افتد.»
بزرگ‌ترین مانع به پیشنهاد کریم می‌تواند خود کریم باشد به خاطر ارتباطش با حزب اسلامی که از حمایت گسترده مردمی برخوردار است. این حزب مورد پسند طبقه غربی نیست، به خاطر شهرت گلبدین حکمتیار، رهبر این گروه و جنگ‌سالار سابق بدنام به وحشیگری در طول جنگ داخلی ۱۹۹۲-۱۹۹۶٫
به گفته مقامات غربی که پیشنهاد کریم را ارزیابی کرده‌اند، این بهترین پیشنهاد است، حتی اگر بازتاب بسیاری خواسته‌های مطرح‌شده قبل از تحکیم قدرت طا-لبان باشد که از غرب آمده و به نظر می‌رسد بر افغانستان تحمیل شده است. کریم می‌گوید، اگر توافق بر سر این موارد، ترجیحاً تحت نظارت سازمان ملل متحد حاصل شود، طا-لبان می‌توانند انتظار به رسمیت شناختن دیپلماتیک ظرف دو یا سه سال آینده را داشته باشند.
با توجه به کاری که طا-لبان از ماه اگست گذشته انجام داده‌اند، این امر ممکن خیالی بیش نباشد: از بین بردن حقوق، پایمال کردن آزادی‌ها، حبس کردن زنان در خانه‌هایشان و کشتن دشمنان. برخی دیپلمات‌ها در مورد انتخابات تردید دارند. به عنوان مثال: طا-لبان احتمالاً رأی ملی را از دست خواهند داد، زیرا اکثریت را نمایندگی نمی‌کنند و نظام جمهوری سابقه بدی داشت که بازنده‌های انتخاباتی بارها قدرت را در دست گرفتند.
در حالی که اتحادیه اروپا هیچ واکنش رسمی نسبت به طرح کریم نداشت، آندریاس وان برندت، سفیر اتحادیه اروپا برای افغانستان، علناً در مورد حمایت وی از دولت فراگیرتر با نمایندگی همه گروه‌های قومی و سیاسی و همچنین زنان ابراز نظر کرده است. اتحادیه اروپا به عنوان تنها نهاد غربی که از ماه اگست به این طرف به کابل بازگشته است، اهرم فشار بر طا-لبان دارد. و طا-لبان به دشمنان قدیمی خود در میدان نبرد، که شامل کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌شود، احترام زیادی قایل هستند.
یک منبع دیپلماتیک دیگر نیز تحت شرایطی گفت: «ما تا ابد مجبور نیستیم گفت‌وگوی سیاسی را فعال نگه داریم. مشکل در شمال بدتر خواهد شد و توجه طا-لبان را از برخورد با [داعش- خراسان] منحرف خواهد کرد. مقاومت مسلحانه روند صعودی دارد و اگر زمستان دیگری به دور مسعود جمع شوند، شتاب بیشتری خواهد گرفت.»
«بنابراین؛ اوضاع بدتر خواهد شد و این باعث می‌شود روی آتشی که در حال خاموش شدن است، تیل بپاشید. طرح‌هایی مانند این راه رو به جلو را پیشنهاد می‌کند.»