پاکستان در سال جاری شاهد افزایش شدید خشونت‌ها بوده است و اکثر حملات در ایالت خیبر پختونخوا در شمال غرب و ایالت بلوچستان در جنوب غرب که هر دو با افغانستان هم مرز هستند، رخ داده است
دولت پاکستان اعلام کرده است که همه مهاجران و پناهندگان غیرقانونی باید تا ابتدای ماه آینده، داوطلبانه یا به زور پاکستان را ترک کنند.
صدها هزار نفر از آن‌ها افغانستانی هستند. سرفراز بوگتی وزیر امور داخله پاکستان، با اشاره به افزایش تعداد حملات خشونت‌آمیز روز سه‌شنبه گفت که از ۲۴ حمله انتحاری در سال جاری «۱۴» مورد توسط اتباع افغانستان انجام شده است.
بوگتی گفت: «ما به آن‌ها تا اول نوامبر مهلت داده‌ایم» و افزود که نزدیک به ۴٫۴ میلیون پناهجوی افغان در این کشور زندگی می‌کنند که بیش از ۱٫۷ میلیون به صورت غیرقانونی است.
چرا دولت پاکستان این کار را می‌کند؟
پاکستان در سال جاری شاهد افزایش شدید خشونت‌ها بوده است و اکثر حملات در ایالت خیبر پختونخوا در شمال غرب و ایالت بلوچستان در جنوب غرب که هر دو با افغانستان هم مرز هستند، رخ داده است.
دولت بارها ادعا کرده است که طا-لبان افغانستان به جنگجویان وابسته به تحریک طا-لبان پاکستان (TTP) که از نظر ایدیولوژیکی با طا-لبان افغانستان همسو هستند، پناه‌گاه امن می‌دهد.
از زمان تصمیم تحریک طا-لبان پاکستان برای نادیده گرفتن توافق صلح با دولت پاکستان در ماه نوامبر، این گروه در سال جاری بیش از ۳۰۰ حمله را تنها در ایالت خیبر پختونخوا انجام داده است.
تعداد و شدت حملات افزایش یافته است. دو حمله اخیر در شهر ماستونگ بلوچستان و شهر هانگوی خیبر پختونخوا در ماه گذشته بیش از ۶۰ کشته و ده‌ها زخمی بر جای گذاشت.
کابل به نوبه خود این اتهامات را رد کرده و گفته است که نگرانی‌های امنیتی در پاکستان ربطی به افغان‌ها ندارد.
واکنش افغانستان به این تصمیم چگونه بوده است؟
حکومت موقت افغانستان به رهبری طا-لبان با انتقاد شدید از اعلامیه پاکستان، آن را «غیرقابل قبول» خواند.
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی حکومت موقت روز چهارشنبه به اظهارات بوگتی پاسخ داد و از دولت پاکستان خواست در این تصمیم «تجدید نظر کند».
او در اکس گفت که پناهجویان افغان در مشکلات امنیتی پاکستان دخالت ندارند و افزود که پاکستان «باید آن‌ها را تحمل کند».
پاکستان یک هیئت بلندپایه را برای مذاکره به کابل فرستاد که دومین سفر از این نوع در سال جاری است و از طا-لبان افغانستان خواست تا کنترول مرزی را بهبود بخشند.
دو کشور مرز مشترکی به طول ٢ هزار و ٦٤٠ کیلومتر (هزار و ٦٤٠ مایل) دارد که از میان کوه‌های ناهموار، دره‌های جنگلی انبوه و گذرگاه‌های صخره‌ای باریک می‌گذرد. امری که توپوگرافی آن را متخلخل و کنترول آن را دشوار می‌کند.
آیا این اولین بار است که پاکستان این کار را انجام می‌دهد؟
پاکستان در گذشته عملیات مشابهی را انجام داده است، البته با موفقیت محدود.
بر اساس داده‌های گردآوری شده توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) طی یک کمپاین در سال ٢٠١٦، بیش از ٦٠٠ هزار مهاجر افغان، اعم از ثبت نام شده و بدون مدرک، به کشور خود بازگشتند.
گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۱۷ آن را «بزرگ‌ترین بازگشت اجباری غیرقانونی پناهجویان در جهان در زمان‌های اخیر» نامید.
در آن سال ١٥٠ هزار افغان مهاجرت کردند، در حالی که در سال ٢٠١٨، پس از حداقل شش بار تمدید مهلت خروج از این کشور، تقریباً ٥٠ هزار شهروند افغان، اعم از ثبت نام شده و بدون مدرک، به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل اخراج شدند.
در آن زمان، اسلام‌آباد ادعاهای مشابهی مبنی بر استفاده جنگجویان تحریک طا-لبان پاکستان از خاک افغانستان برای انجام حملات در پاکستان داشت و به دلیل نگرانی‌های امنیتی، کمپاین‌هایی را برای اخراج مهاجران انجام داد.
چه تعداد پناهنده در پاکستان زندگی می‌کنند و در کجا مستقر هستند؟
بر اساس برآوردها، بیش از ٩٥ درصد از پناهجویان در پاکستان، اعم از مستند و غیرمجاز، اتباع افغانستان هستند.
اولین هجوم پناهجویان پس از حمله شوروی به افغانستان در سال ١٩٧٩ آغاز شد که منجر به فرار بیش از ٣ میلیون افغان به پاکستان شد. با گذشت سال‌ها، بسیاری از آن‌ها به خانه بازگشتند.
این موج بار دوم در سال ٢٠٠١ با حمله ایالات متحده به افغانستان پس از حملات ١١ سپتمبر تکرار شد.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل می‌گوید ١.٣ میلیون پناهجوی افغان در پاکستان زندگی می‌کنند که ٥٠ درصد آن‌ها در ایالت خیبر پختونخوا و ٢٤ درصد در بلوچستان هستند.
گزارشی که در ماه جولای توسط نهاد انترنشنل رفیوجیز Refugees International منتشر شد، گفت که از زمان سقوط کابل به دست طا-لبان در سال ٢٠٢١، بیش از ٦٠٠ هزار افغان به پاکستان گریخته اند.
چگونه دولت پاکستان کسانی را که ترک نمی‌کنند اخراج خواهد کرد؟
دولت هیچ طرحی در مورد چگونگی اخراج افراد غیرقانونی فاش نکرده است.
وظیفه شناسایی آن‌ها به وزارت امور داخله داده شده است و پولیس منطقه و آژانس تحقیقات فدرال باید اخراج‌ها را انجام دهند.
مقامات گفته اند که یک کارگروه برای شروع سرکوب پس از ضرب‌الاجل اول نوامبر ایجاد خواهد شد و آن دسته از افغان‌هایی که مدارک ندارند به مقامات افغان تحویل داده خواهند شد، مگر اینکه توسط مقامات به دلیل فعالیت‌های مجرمانه مشکوک تحت تعقیب باشند.
