خاورمیانه زیر سلطه زور
خبرگزاری دید: تاریخ در خاورمیانه، سرشار از اعلامهای زودهنگام پیروزی است. یادآوری این نکته ضروری است که پس از آنکه دونالد ترامپ، درست لحظاتی پس از بمباران سه سایت اصلی هستهای ایران در شب شنبه، ۲۱ جون، از «موفقیت نظامی چشمگیر» امریکا سخن گفت. ده روز پیش از آن، از راه حل دیپلماتیک برای توقف برنامه هستهای ایران دفاع میکرد؛ برنامهای که دههها پیش توسط دولت ایران آغاز شده است.
این چرخش ناگهانی در سیاست را میتوان با تغییری غیرمنتظره در توازن قدرت میان ایالات متحده و متحدش اسرائیل، توضیح داد.
ترامپ پس از آنکه با عمل انجامشده از سوی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، مواجه شد ـ کسی که در ۱۳ جون تصمیم به جنگ با ایران گرفت ـ ناچار شد تبعیت کند و قدرت نظامی واشنگتن را در اختیار اسرائیل بگذارد؛ از جمله بمبهای سنگرشکن که تنها در اختیار ایالات متحده است.
وضعیت پیشآمده بیسابقه است. خاورمیانه اکنون در چنگال یک دوگانه اسرائیلی ـ امریکایی قرار گرفته که در واقع بر سلطه نظامی اسرائیل استوار است.
خشونت این چرخش سیاست، به همان اندازه که پرسشبرانگیز است، از نظر کارایی بلندمدت نیز مورد تردید است. ترامپ پس از این حمله، به تهران هشدار داد: «یا صلح خواهد بود یا برای ایران فاجعهای بهمراتب بزرگتر از آنچه در هشت روز گذشته شاهد بودیم.»
ایران هنوز تواناییهای اخلالگرانه قابل توجهی دارد. امریکا نیز خواستار آن بود که ایران را از هرگونه تلافیجویی علیه منافع گستردهاش در منطقه برحذر دارد؛ تلافیجوییای که میتواند منطقه را وارد چرخهای فاجعهبار از تنش و درگیری کند. با این حال، این تنها گزینه پیش روی تهران نیست.
تسلیم بیقید و شرط
همانطور که خود ترامپ هم اذعان داشت، بمبارانهای امریکا بهتنهایی نمیتوانند بهطور قطعی برنامه هستهای ایران را پایان دهند، هرچند که احتمالاً خسارات سنگینی به آن وارد کردهاند.
برای متوقف ساختن کامل و پایدار این برنامه، رییسجمهور امریکا خود را از ابزاری موثر محروم کرده است: دیپلماسی؛ ابزاری که در توافق هستهای ۲۰۱۵ با مشارکت چند کشور، کارآمدیاش را نشان داده بود.
اکنون چه کسی باور میکند که دولت ایران هنوز هم حاضر باشد با امریکا وارد مذاکره شود؟
امریکا، پیشتر در سال ۲۰۱۸، به ابتکار ترامپ، از توافقنامهای که خود امضا کرده بود، خارج شد و بدین ترتیب قولش را شکست. مقامات امریکایی بهتازگی ادعای تمایل به مذاکره داشتند، در حالیکه به اسرائیل برای مجموعهای از حملات و ترورهای هدفمند علیه مقامات ارشد ایران چراغ سبز داده بودند.
واشنگتن چه خواهد کرد اگر تهران تصمیم بگیرد از «پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای» (NPT) خارج شود؛ پیمانی که ایران امضاکننده آن است، در حالیکه اسرائیل ـ که قدرت هستهای غیررسمی محسوب میشود ـ نیست.
چنین اقدامی دسترسی آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران را که تاکنون با سختی بسیار به دست آمده و همچنان حیاتی است، از بین خواهد برد.
چند روز پیشتر، ترامپ در پیامی در رسانه اجتماعیاش، تعریف خود از صلح را چنین بیان کرد: «تسلیم بیقید و شرط.»
حملات هوایی امریکا که بهجای قانون بینالملل، اجرای قانون جنگل و غلبه زور را به نمایش گذاشتند ـ قانونی که اکنون بهعنوان یادگار گذشته تلقی میشود ـ نهتنها افق پیش رو را روشن نکردهاند، بلکه تیرهتر نیز ساختهاند.
ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید
منبع: لوموند – Le Monde