ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: کاهش تعداد حملات داعش در داخل افغانستان نتیجه محور استراتژیک این گروه است. داعش-خراسان تحت رهبری کنونی، صناع‌الله غفاری (معروف به شهاب المهاجر) تلاش‌های جذب و تبلیغاتش را گسترش داده و به دنبال راه‌هایی برای جهانی کردن آجندای خود بوده است.
طی چند هفته گذشته، مقامات فرانسوی چندین طرح و توطئه تروریستی برای هدف قرار دادن بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ را کشف و خنثی کردند. در یکی از آن‌ها، یک مرد ۱۸ ساله چچنی قصد حمله به یک مسابقه فوتبال المپیک در شهر سنت اتین فرانسه را داشت. ظاهراً او با یکی از اعضای داعش در تماس بود. این توطئه خنثی شده تازه‌ترین مورد از فعالیت‌های تروریستی مرتبط با داعش بود. داعش-خراسان مستقر در جنوب آسیا، وابسته داعش، مسئول چندین حمله تروریستی بین‌المللی موفق در سال جاری است: کرمان، استانبول و مسکو نمونه‌های آن است. حملات در ایران و روسیه روی هم رفته نزدیک به ۲۵۰ کشته و صدها زخمی برجای گذاشت.
داعش-خراسان تنها منبع افزایش تهدیدات تروریستی نیست. گراهام آلیسون محقق و مایکل مورل، معاون سابق سازمان سی‌آی‌ای به تازگی در مقاله‌ای محیط امنیتی کنونی را با دوره منتهی به حملات القاعده در ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ مقایسه کردند؛ چراغ‌های هشدار برای خشونت در مقیاس بزرگ.
در میان بسیاری از تهدیداتی که آلیسون و مورل بیان کردند، داعش خراسان با توجه به توانایی‌ها و اهداف، یکی از نگران‌کننده‌ترین تهدیدها است.
بازگشت
یکی از وحشتناک‌ترین قسمت‌های روند تخلیه آشفته امریکا از افغانستان، حمله انتحاری داعش در میدان‌هوایی کابل بود که در آن ۱۳ نظامی امریکایی و ده‌ها افغانستانی کشته شدند.
اکنون بدون حضور مستمر نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده در افغانستان، فقط موضوع زمان بود که داعش-خراسان بتواند دوباره خود را سازماندهی کند.
ایالات متحده به طور کامل به تلاش‌های ضد تروریزم خود در منطقه پایان نداده است. اما با عدم حضور فیزیکی در افغانستان، واشنگتن بر رویکردی متکی است که جو بایدن آن را رویکرد “آنسوی افق” نامیده است. این رویکرد از سیگنال‌های اطلاعاتی، همکاری با شرکای منطقه‌ای و پهپادهای مسلح برای حمله به اهدافی که تهدید به امنیت تلقی شوند، استفاده می‌کند.
وقتی پهپاد امریکایی ایمن الظواهری، رهبر القاعده را در یک خانه امن در کابل کشت، دولت بایدن این حمله را به عنوان مدرکی معرفی کرد که نشان دهد رویکرد آنسوی افق می‌تواند امریکایی‌ها را ایمن نگه دارد.
با این حال، پس از خروج امریکا و فروپاشی نهادهای سیاسی و امنیتی، مهار تهدید داعش-خراسان به دست طالبان افتاد. در نگاه اول، به نظر می‌رسد که طالبان در مبارزه با تروریزم به طرز شگفت‌انگیزی موفق بوده‌اند. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط امیره جادون، اندرو ماینز و عبدالسید، حملات داعش-خراسان بین سپتمبر ۲۰۲۲ و جون ۲۰۲۳ به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در این مدت، داعش-خراسان به طور متوسط چهار حمله در ماه در افغانستان انجام داده که از ۲۳ حمله در ماه در سال اول حکومت طالبان کم‌تر است. اما این ارقام لزوماً نشان‌دهنده تنزل ظرفیت عملیاتی این گروه نیست، و همچنین مشخص نیست که آیا تاکتیک‌های طالبان علت اصلی کاهش بوده است.
به احتمال زیاد، کاهش تعداد حملات داعش در داخل افغانستان نتیجه محور استراتژیک این گروه است. داعش-خراسان تحت رهبری کنونی، صناع‌الله غفاری (معروف به شهاب المهاجر) تلاش‌های جذب و تبلیغاتش را گسترش داده و به دنبال راه‌هایی برای جهانی کردن آجندای خود بوده است. در حالی که جاه‌طلبی‌های داعش قبلا عمدتاً محلی بود، اما در این اواخر حملاتش را در آن سوی مرز در ازبیکستان و تاجیکستان و علیه منافع خارجی در افغانستان افزایش داده است.
داعش خراسان اکنون حتی افق‌های گسترده‌تری دارد. هم تبلیغاتش را به سوی مخاطبان جهانی سوق می‌دهد و هم حملات دورتر را تهدید می‌کند. داعش-خراسان علاوه بر اطلاع‌رسانی در سراسر منطقه اصلی عملیاتش در آسیای جنوبی و مرکزی، محتوای رسانه‌ای‌اش را به زبان‌های مختلف برای دسترسی به افراد بیشتری منتشر می‌کند.
این گروه محتوای منظم به زبان‌های پشتو، انگلیسی، فارسی، روسی، تاجیکی، ترکی، اردو و ازبیکی تولید می‌کند. داعش برای تقویت بیشتر پیام‌هایش، حامیان خود را در سرتاسر جهان تشویق می‌کند تا تبلیغاتی همسو با مواضع شان تولید کند.
پیام رسمی این گروه در سال جاری شامل تهدیدات مستقیم علیه اهداف در کشورهای خارجی مانند یورو ۲۰۲۴ در آلمان، بازی‌های المپیک در فرانسه و جام جهانی کریکت در ایالات متحده است.
پس از حمله مسکو در ماه مارچ، یک وب‌سایت وابسته به داعش خراسان تصویری را منتشر کرد که روی آن نوشته شده بود: «بعد از مسکو… نفر بعدی کیست؟» و نام چهار شهر اروپایی – لندن، مادرید، پاریس و رم را فهرست کرده بود.
تلاش‌های داعش برای تهدید غرب شامل رادیکال‌سازی اعضای جوامع دیاسپوریک آسیای مرکزی در اروپا و امریکای شمالی و تحریک افراد به خشونت است. در این مدل «کارآفرین مجازی»، که این گروه در گذشته با موفقیت از آن استفاده کرده است، عوامل در افغانستان یا پاکستان با حامیان احتمالی داعش در خارج از کشور تماس می‌گیرند تا سعی کنند آن‌ها را متقاعد کنند که حملاتی را در کشورهای محل زندگی خود انجام دهند. در صورت موافقت، گردانندگان داعش-خراسان از راه دور دستورالعمل‌ها را به آن‌ها می‌رسانند و آن‌ها را با عوامل روی زمین در تماس قرار می‌دهند که می‌توانند اسناد جعلی، سلاح‌ها و سایر پشتیبانی‌های لوجستیکی لازم برای انجام یک حمله تروریستی را فراهم کنند.
از آنجایی که شبکه‌های فیزیکی و مجازی این گروه یکدیگر را تقویت می‌کنند، مبارزه موثر با تروریزم ایجاد اختلال در هر دو بعد نیاز دارند.
برای از بین بردن شبکه‌های مجازی، دولت‌ها باید با رسانه‌های اجتماعی و سایر شرکت‌های فناوری همکاری کنند تا حساب‌ها و محتوای تبلیغ‌کننده تروریستی را شناسایی و حذف کنند. اما این به تنهایی کافی نیست.
داعش-خراسان و سایر گروه‌های تروریستی از شکاف بین قدرت‌های بزرگ سوء‌استفاده می‌کنند. زمانی که کشورها اطلاعات را به اشتراک نمی‌گذارند، آن‌ها نه تنها از شناسایی شدن اجتناب می‌کنند، بلکه عمداً حملاتی را انجام می‌دهند که تنش‌های فرقه‌ای را تشدید و جلوگیری از خشونت بیشتر را برای دولت‌ها دشوارتر می‌سازد. چنانچه راهبرد جدید جاه‌طلبانه داعش-خراسان نشان می‌دهد، فعالیت تروریستی یک مشکل جهانی است و تلاش‌های ضد تروریزم نیز باید جهانی باشد. تا زمانی که سازمان‌های اطلاعاتی نسبت به همکاری یا انتقال اطلاعات حیاتی در مورد این تهدید مشترک محتاط باشند، ابتکار عمل را به گروه‌هایی که به کشورهای‌شان آسیب می‌رسانند، واگذار خواهند کرد.
نویسنده: کالین پی کلارک و لوکاس وِبِر
منبع: فارین افیرز – Foreign Affairs
