سبقت همسایگان افغانستان از غرب، ایران سدّی برای آمریکا

مترجم: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: همسایگان افغانستان رویکرد عمل‌گرایانه در پیش گرفته اند. چین در حال بررسی فرصت‌های اقتصادی، به‌ویژه در ثروت معدنی افغانستان است. ایران می‌خواهد آمریکا را بیرون نگه دارد، داعش را سرکوب کند و درباره اشتراک آب بحث کند. منافع اصلی پاکستان در بی‌اعتبار کردن تحریک طالبان پاکستان است، گروه جهادی شرور که پناهگاهی در افغانستان پیدا کرده است. تنها موضوع اجماع همسایگان، قدرت‌های منطقه‌ای و غرب این است که هیچ اشتهایی برای تغییر حکومت وجود ندارد و نه هم برای تجدید جنگ داخلی.

خیابان‌های کابل قبلاً به‌طور آشوب‌آمیز و سردردکننده‌وار رنگارنگ بود. بیلبوردهایی بود که لباس غربی و پیراهن تنبان پنجابی را تبلیغ و نقاشی‌های دیواری که حقوق زنان و کودکان را ترویج می‌کردند، و همه جا سه ​​رنگ سیاه-سرخ-سبز جمهوری افغانستان بود. از زمانی که طالبان سه سال پیش بر این کشور مسلط شدند، یک پارچه ضخیم تک رنگ بر شهر مستقر است. پوسترهای قدیمی کنده شده‌اند. نقاشی‌های دیواری نقاشی شده است. پرچم سخت و تند امارت افغانستان خودنمایی می‌کند، با متن سیاه روی یک میدان سفید خالص.
از زمان خروج تحقیرآمیز غرب در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، سیاه و سفید همچنین رویکرد کشورهای غربی را در قبال افغانستان توصیف می‌کند. آن‌ها هیچ پیشرفتی داشته‌اند؛ رفع تحریم‌ها، به رسمیت‌شناختن حکومت، کرسی در سازمان ملل، همه به احیا شدن حقوق زنان و دخترانی که از بسیاری از جنبه‌های زندگی عمومی از جمله تحصیلات متوسطه محروم هستند، مشروط است. طالبان اما فقط محدودیت‌ها را تشدید کرده‌اند. آن‌ها از مذاکره بر سر آنچه که موضوع داخلی می‌دانند، خودداری می‌کنند.
به نظر می‌رسد که غرب اصلاً به افغانستان فکر نمی‌کند. جنگ در اوکراین و خاورمیانه، بحران فوری است. رویارویی با چالش‌های ناشی از ظهور چین در محراق توجه است. در حالی که چشم‌ها در داخل امریکا به انتخابات دوخته شده و در خارج با نگرانی تماشا می‌شود. رهبران غربی از یادآوری جنگ ۲۰ ساله به رای‌دهندگان که با شکست فجیعی به پایان رسید، هیچ سودی نمی‌برند. محبوبیت جو بایدن رئیس جمهور امریکا با خروج نامطلوب از افغانستان سقوط کرد. اشلی جکسون از موسسه توسعه‌ای خارجی، اتاق فکر، می‌گوید: “سیاست خارجی امریکا دور نگه داشتن آن از سرخط خبرها و دور نگه داشتن آن از روی میز رئیس جمهور بوده است.” افغانستان آنقدر فراموش نشده که به عمد نادیده گرفته شده است.
گریم اسمیت از گروه بین‌المللی بحران، اتاق فکر دیگر، خاطرنشان می‌کند که از منظر امنیتی، نادیده گرفتن کشوری که در بیشتر از نیم قرن گذشته منبع بی‌ثباتی بوده است، امر بدیع است. اما او نگران است که “ما اکنون در حال نادیده گرفتن برخی چیزها هستیم که ممکن دوباره ما را نیش بزنند”. نادیده گرفتن افغانستان همچنین نادیده گرفتن ۴۴ میلیون افغانستانی است که در آن زندگی می‌کنند، نیمی از آن‌ها زن و دختر هستند. نادیده گرفتن ۱۲.۴ میلیون نفر که نیاز مبرم به غذا دارند و یک پنجم آن‌ها در آستانه قحطی هستند. نادیده گرفتن بحران مهاجرت در آینده است، زیرا افغانستانی‌ها سعی می‌کنند به جایی بروند که امیدی به کار داشته باشند. نادیده گرفتن ویرانی‌های تغییرات آب و هوایی است که خشکسالی‌های دوره‌ای وضع این کشور را وخیم کرده است. نادیده گرفتن تلفات بلایای طبیعی است. در ۱۲ ماه گذشته افغانستان با زمین لرزه‌ای که نزدیک به هزار و ۵۰۰ کشته برجای گذاشت و یک سری سیلاب‌های ناگهانی که صدها کشته برجای گذاشت، ضربه خورده است.
نادیده گرفتن افغانستان نادیده گرفتن امنیت جهان نیز هست. داعش-خراسان، گروه تروریستی مستقر در غرب این کشور، دشمن طالبان، همسایگان افغانستان و غرب است. داعش حملات متعددی را در افغانستان و برخی کشورهای اوراسیا انجام داده است. مسئولیت حمله هولناک به سالن کنسرت در مسکو در ماه مارچ را بر عهده گرفت. چشمش به آسیای مرکزی، پاکستان و هند است. زمزمه‌هایی مبنی بر توقف-شروع همکاری در زمینه مبارزه با تروریزم بین دولت‌های امریکا و افغانستان شنیده می‌شود، هرچند هیچ یک از طرفین آن را اعتراف نمی‌کنند. آقای اسمیت می‌گوید: “واقعیت احساسی این است که درک ایده کار با طالبان دشوار است.”
همسایگان افغانستان رویکرد عمل‌گرایانه در پیش گرفته اند. چین در حال بررسی فرصت‌های اقتصادی، به‌ویژه در ثروت معدنی این کشور است. ایران می‌خواهد امریکا را بیرون نگه دارد، داعش را سرکوب کند و درباره اشتراک آب بحث کند. منافع اصلی پاکستان در بی‌اعتبار کردن تحریک طالبان پاکستان است، گروه جهادی شرور که پناهگاهی در افغانستان پیدا کرده است. تنها موضوع اجماع همسایگان، قدرت‌های منطقه‌ای و غرب این است که هیچ اشتهایی برای تغییر حکومت وجود ندارد و نه هم برای تجدید جنگ داخلی.
سازمان ملل سه دور گفت‌وگو در مورد افغانستان را در قطر بین حدود ده‌ها قدرت جهانی و منطقه‌ای ترتیب داده است. طالبان در اولی دعوت نشدند و از شرکت در دومی خوددا‌ری کردند. اما آن‌ها در سومین جلسه، تابستان امسال، پس از موافقت سازمان ملل با حذف زنان و سایر افغانستانی‌های خارج از حکومت، شرکت کردند. این گفت‌وگوها هیچ نتیجه قاطعی به همراه نداشت، اما تعامل فقط برای انجام پیشرفت انجام می‌شود. اگر این حذف‌های نامناسب مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گرفت، پیشرفت در آن بعید به نظر می‌رسد.

در عین حال، بانک جهانی در اوایل سال جاری اعلام کرد که تامین مالی پروژه موسوم به کاسا-۱۰۰۰ را از سر خواهد گرفت که نیروگاه‌های انرژی آسیای مرکزی را با پاکستان از طریق افغانستان متصل می‌کند. هزینه‌های ترانزیت به حساب افغانستان در ابوظبی واریز خواهد شد که فقط برای خرید برق قابل استفاده است. با این حال، اگر طالبان بتوانند کم‌تر برای قدرت‌شان خرج کنند، این امر باعث آزاد شدن بودجه برای سایر هزینه‌ها می‌شود و حکومت را قوی‌تر و موثرتر می‌کند. این اطلاعیه بان جهانی واکنش اندکی رسانه‌ای را در پی داشت.
این امر مردم افغانستان را در کجا رها می‌کند؟ یک خبر خوبی هم است. این کشور امروز امن‌تر از سه سال پیش است، بیشتر به این دلیل که افرادی که تیراندازی و انفجار می‌دادند، اکنون کشور را اداره می‌کنند. شفاخانه‌ها در مناطق دورافتاده به لطف امنیت بهتر و جاده‌های تعمیر شده اکنون قابل دسترس هستند. بسیاری از زنان و دختران بی سر و صدا با شرکت در «دوره‌های آموزشی» یا در مدارس دینی آموزش می‌بینند. تعداد افغانستانی‌هایی که گرسنگی می‌کشند از اوج ۲۳ میلیونی خود تقریباً به نصف کاهش یافته است. اقتصاد، اگرچه منقبض و راکد است، اما ثبات یافته است. معاملات تجاری سطوح پایین‌تری از فساد را گزارش می‌کنند، حتی اگر از جمع‌آوری موثر مالیات توسط طالبان ناراحت باشند.
اما بدی‌ها بیشتر از خوبی‌هاست. شفاخانه‌ها ممکن در دسترس باشند، اما بودجه ندارند، پرسونل و تجهیزات کافی ندارند. زنان فقیر افغانستان توان پرداخت دوره‌های آموزشی را ندارند. آن‌ها بیشترین ضربه را از ممنوعیت‌های آموزشی می‌بینند. بی‌کاری است. هر روز هزاران مرد در میدان‌های کابل جمع می‌شوند و به دنبال کار روزانه می‌گردند. شاید از هر پنج نفر یک نفر شغل پیدا کند. هوسیائو وی لی، از برنامه جهانی غذا می‌گوید به طور متوسط در هفته تنها دو روز کار پیدا می‌کند. ​این رقم بیشتر از سال ۲۰۲۲، اوج بحران اقتصادی پس از جنگ، اما کم‌تر از قبل از همه‌گیری است. بسیاری از افغانستانی‌ها در تلاش برای مهاجرت هستند.
کمک‌ها نیز در حال خشکیدن است. خستگی اهداکننده عمیق‌تر می‌شود. سلما بن آیسا از کمیته بین‌المللی نجات می‌گوید که تعداد مطلق افراد نیازمند، بیشتر از شمار افراد نیازمند در دوران درگیری‌ها است. برنامه جهانی غذا در نیمه سال آینده با کسری بودجه ۷۰۰ میلیون دالری در این کشور مواجه است. طبق معمول، بدترین کسانی که آسیب‌دیده، زنان و کودکان هستند. جمیله، مادر سه فرزندی که در خارج از کابل زندگی می‌کند، می‌گوید: “تنها چیز خوب امنیت است، اما اگر نتوانم به فرزندانم غذا بدهم، امنیت را چه کنم.”
این وضعیت ناخوشایند احتمالاً ادامه خواهد داشت. غرب از اصرارش بر احیای حقوق زنان و دختران دست نخواهد کشید. طالبان نه از سیاست‌های خود در مورد زنان دست می‌کشد و نه تلاش‌های شان را برای ایجاد یک حکومت پولیس مذهبی کمرنگ می‌کنند. چندین کشور، از جمله کشورهای غربی، حضور خود را در میدان احیا کرده، اما سفارتخانه‌ها را رسما بازگشایی نکردند. اما آنها هیچ برنامه‌ای ندارند، هیچ هدف روشنی ندارد، و هیچ فشاری برای ارائه راه‌حل به مشکلات افغانستان ندارد. همانطور که یکی از مقامات غربی مستقر در کابل می‌گوید، “من فکر نمی‌کنم ما در مرحله‌ای باشیم که واقعاً یک نقشه‌راه ملموس وجود داشته باشد.” مردم افغانستان در جنگ رنج بردند؛ اکنون آن‌ها در صلح و آرامش رنج می‌برند.

منبع: اکونومیست – Economist