واخان؛ مسیر حیاتی دهلیز اقتصادی و کاهش اهرم فشار امنیتی پاکستان بر افغانستان
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
خبرگزاری دید: دسترسی مستقیم افغانستان به چین از طریق واخان، باعث می‌شود این کشور تجارت ۱.۳ میلیارد دالریش را با پکن از این مسیر انجام دهد. در نتیجه، مزیت جیوپولیتیکی و اهرم فشار امنیتی پاکستان بر افغانستان به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
تحول مهمی که مورد توجه رسانه‌های پاکستان قرار نگرفت، ساخت ۵۰ کیلومتر جاده ابریشم از ولسوالی واخان افغانستان تا مرز چین است. این سرک توسط وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان در سپتمبر سال گذشته افتتاح شد. افغانستان با ساخت این جاده ارتباط مستقیم با چین برقرار کرده که هم مسافت و هم هزینه صادرات و واردات را کاهش می‌دهد.
در همین حال، دولت چین و حکومت سرپرست افغانستان با تب و تاب در مورد آغاز تردد از طریق دهلیز واخان صحبت می‌کنند. ساخت این جاده پتانسیل تاثیرگذاری مثبت و منفی برای پاکستان در پی دارد.
به لحاظ مثبت، این مسیر می‌تواند دهلیز اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) را آز طریق افغانستان به تاجیکستان گسترش دهد و همچنین کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی را با بنادر کراچی و گوادر پیوند دهد.
از لحاظ منفی، این مسیر می‌تواند اتکای افغانستان را به پاکستان برای تجارت ترانزیتی کاهش دهد.
کشورهای آسیای مرکزی نیز می‌توانند منابع طبیعی مانند نفت، گاز و مواد معدنی را صادر کنند و در عین حال کالاهایی مانند منسوجات، ماشین آلات و لوازم الکترونیکی را وارد کنند.
دسترسی مستقیم افغانستان به چین از طریق واخان، باعث می‌شود این کشور تجارت ۱.۳ میلیارد دالریش را با پکن از این مسیر انجام دهد. در نتیجه، مزیت جیوپولیتیکی و اهرم فشار امنیتی پاکستان بر افغانستان به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر، افغانستان وابستگی به پاکستان و آسیب‌پذیری در برابر اختلالات تجارت ترانزیتی را کم‌تر تجربه خواهد کرد.
طا-لبان به طور بالقوه به دنبال روابط نزدیک‌تر با سایر قدرت‌های منطقه‌ای خواهد بود؛ امری که اهرم جیوپولیتیک پاکستان را در منطقه کاهش می‌دهد.
برای چین، باز شدن مرز واخان به عنوان بخشی از ابتکار کمربند و جاده، دسترسی این کشور به بازارهای مختلف را گسترش می‌دهد. با این حال، پکن بیشتر روی امنیت و تروریزم فرامرزی متمرکز خواهد بود. بنابراین، باز شدن این جاده تا حد زیادی به توانایی طا-لبان برای حفظ کنترل بر خاک افغانستان، جلوگیری از ظهور هرگونه تهدید واقعی برای امنیت داخلی چین توسط گروه‌ها و شبه‌نظامیان در داخل افغانستان و تمایل چین برای استقرار حکومتی بستگی دارد که مرزها را کنترول بتواند و زیرساخت‌های لازم مانند جاده‌ها، شاهراه‌ها و پل‌ها بسازد.
پس از افتتاح این مسیر تجاری، تمامی ترددها از افغانستان به چین از طریق دریا و یا از طریق شاهراه قراقرم به سمت مرز واخان منحرف خواهد شد. این مسیر اهمیت بالایی خواهد داشت زیرا چین به شدت از بسیاری مناطق افغانستان برای استخراج مواد معدنی گران‌بها و کمیاب استفاده می‌کند. چین قراردادهای چشم‌گیری امضا کرده است، از جمله یک قرارداد ۱۰ میلیارد دالری برای دسترسی به ذخایر لیتیوم در افغانستان و یک قرارداد ۳ میلیارد دالری برای توسعه بزرگ‌ترین معدن مس افغانستان. در بدخشان، چین در حال کاوش روی مواد معدنی مانند طلا، لاجورد و سنگ‌های قیمتی مختلف است.
علاوه بر این، چین در حال اکتشاف ذخایر مس در بلخ، یک ماده معدنی کمیاب در هلمند و سنگ آهن در هرات و همچنین آهن، مس و سنگ‌های قیمتی در قندهار است.
مسیر کنونی برای انتقال روزانه میلیون‌ها تن مواد معدنی استخراج شده از افغانستان و انتقال آن به چین شامل استفاده از بزرگ‌راه قراقرم می‌شود که در مقایسه با انتقال مستقیم از افغانستان به چین از طریق مرز واخان هزینه بیشتری دارد. فاصله بین استان بدخشان و مرکز سین کیانگ، ارومچی، از طریق مرز واخان تقریباً ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر است، در حالی که فاصله فیض‌آباد، مرکز بدخشان تا ارومچی از طریق شاهراه قراقرم حدود هزار و ۵۰۰ کیلومتر است.
با توجه به موارد ذکر شده، توسعه دهلیز واخان از بحث به یک امکان ملموس تبدیل شده است. این مسیر حیاتی قرار است به زودی افتتاح شود و پاکستان را با نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای متعددی مواجه کند.دولت چین و حکومت سرپرست افغانستان با تب و تاب در مورد آغاز تردد از طریق دهلیز واخان صحبت می‌کنند. ساخت این جاده پتانسیل تاثیرگذاری مثبت و منفی برای پاکستان در پی دارد.
به لحاظ مثبت، این مسیر می‌تواند دهلیز اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) را آز طریق افغانستان به تاجیکستان گسترش دهد و همچنین کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی را با بنادر کراچی و گوادر پیوند دهد.
از لحاظ منفی، این مسیر می‌تواند اتکای افغانستان را به پاکستان برای تجارت ترانزیتی کاهش دهد.
نویسنده: قمر بشیر
منبع: پاکستان آبزرور – Pakistan Observer
